مطالعه و طبقه بندی الگوهای رودباد و تاثیر آن بر بارش زمستانه ایران در دوره آماری ( 2001 تا 2011 )

در این پژوهش به منظور طبقه بندی و شناسایی الگوهای رودباد فصل زمستان ایران در دوره آماری 2011-2001 از دو روش اصلی اقلیم شناسی یعنی روش های آماری و همدیدی استفاده شده است . داده های مورد استفاده در این پژوهش شامل داده های مرکز پیش بینی محیطی در مرکز ملی اقیانوس و جو یا (noaa) شامل داده های مولفه باد مداری ، باد نصف النهاری و درجه حرارت و داده های بارش 130 ایستگاه همدید سطح کشور می باشد . ابتدا با استفاده از اسکریپت نویسی در نرم افزار grads داده ها تبدیل به فرمت excel شد سپس با استفاده از تحلیل عاملی با رویکرد مولفه های اصلی 15 عامل که 80 درصد پراش داده ها را تبیین می کردند، انتخاب شد . در مرحله بعد با استفاده از تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی با روش وارد 7 الگو رودباد شناسایی گردید . سپس با استفاده از همبستگی درون گروهی، روز نماینده هر الگو انتخاب گردید. در مرحله بعد با استفاده از داده های بارش 130 ایستگاه همدید سطح کشور و تصویر ماهواره ای trmm میزان بارش و نواحی متأثر از سرعت هسته رودباد و محل قرار گیری آن مشخص گردید . نتایج نشان داد که این 7 الگو بسته به موقعیت و جهت حرکت و سرعت هسته رودباد، بخصوص اگر این مناطق در قسمت واگرائی آن قرار داشته باشند ، نواحی مختلفی را تحت پوشش قرار می دهند .برای نمونه، الگوی هفتم که رودباد جنب حاره ای بوده به عنوان الگوی موجد بارش فراگیر در سطح کشور انتخاب شده و مشخص گردید که رودباد با حرکت موجی شکل خود سبب تشکیل پشته در شمال غربی قاره افریقا و یک ناوه عمیق در شمال قاره افریقا و جنوب عراق شده است که این پشته و ناوه، هوای گرم عرض های پایین را به طرف عرض های بالا و هوای سرد عرض های بالا را به عرض -های پایین سوق داده و سبب ناپایداری در منطقه بر اثر گسترش چرخند سیبری و واچرخند آزور به طرف پایین و پیشروی کم فشار سودانی به طرف نواحی عرض های بالا بخصوص غرب ایران شده است. غرب ایران به عنوان مهمترین مرکز دریافت بارش در قسمت واگرائی ورودی رودباد قرارمی گیرد . همچنین با استفاده از نقشه های ارتفاع ژئوپتانسیل ، جریان سرعت قائم هوا و نم نسبی روز نماینده الگوی هفتم بارش های این روز از دیدگاه همدیدی مورد تحلیل قرار گرفته است.