اثرات عمل آوری کنجاله دانه های روغنی با پرتوهای یون ساز گاما و الکترون بر کینتیک تجزیه شکمبه ای پروتئین و شاخص های عملکرد گوسفندان پرواری

چکیده این پژوهش به منظور بررسی اثرات دزهای 25، 50 و 75 کیلوگری پرتوهای یون ساز گاما و الکترون، بر ارزش تغذیه ای کنجاله های آفتاب گردان، پنبه دانه، سویا و کانولا در قالب 4 آزمایش انجام گرفت. در آزمایش اول، اثرات پرتوهای یون ساز بر ناپدید شدن شکمبه ای پروتئین خام و اسیدهای آمینه کنجاله دانه های روغنی با استفاده از روش کیسه های نایلونی مورد بررسی قرار گرفت. پرتوتابی باعث کاهش تجزیه شکمبه ای پروتئین خام شد (05/0p<). در کنجاله آفتاب گردان، تنها دز 75 کیلوگری اشعه گاما باعث کاهش تجزیه پذیری پروتئین خام شد. پرتوهای یون ساز گاما و الکترون به طور یکسانی تجزیه پذیری موثر پروتئین خام کنجاله پنبه دانه را کاهش دادند (05/0p>). تاثیر اشعه گاما در کاهش ناپدید شدن شکمبه ای پروتئین خام کنجاله های سویا و کانولا بیشتر از تابش الکترون بود (05/0p<). پرتوتابی کنجاله های آفتاب گردان و پنبه دانه، باعث کاهش تجزیه پذیری اسیدهای آمینه آن ها در شکمبه شد (05/0p<). در این خصوص، در کنجاله آفتاب گردان تاثیر اشعه گاما (05/0p<)، و در کنجاله پنبه دانه تاثیر تابش الکترون بیشتر بود (05/0p<). در آزمایش دوم، روند ناپدید شدن زیرواحدهای پروتئین کنجاله ها با استفاده از تکنیک الکتروفورز ژل پلی آکریلامید در حضور سدیم دودسیل سولفات تعیین شد. در کنجاله آفتاب گردان پرتوتابی نشده، زیرواحدهای ?، ? و ? پروتئین هلیانتینین پس از 8 ساعت انکوباسیون شکمبه ای ناپدید گردیدند. دز 75 کیلوگری اشعه گاما تجزیه زیر واحد ? را تا زمان 16 ساعت و تجزیه زیرواحدهای ? و ? را تا زمان 48 ساعت انکوباسیون شکمبه ای به تعویق انداخت. در کنجاله پنبه دانه پرتوتابی نشده، زیرواحدهای 1 و 2 پروتئین های گلوبولین s9 و گلوبولین s5 پس از 16 ساعت و زیرواحد 3 گلوبولین s5 پس از 8 ساعت انکوباسیون شکمبه ای تجزیه شدند. دز 50 کیلوگری اشعه گاما تمام زیرواحدهای پروتئین های مذکور را تا زمان 48 ساعت حفظ کرد. در کنجاله سویای پرتوتابی نشده، زیرواحدهای ?، ? و ? پروتئین بتاکنگلیسینین پس از 4 ساعت و زیرواحدهای اسیدی و بازی پروتئین گلیسینین پس از 16 ساعت انکوباسیون شکمبه ای ناپدید شدند. دزهای 50 و 75 کیلوگری تابش الکترون و اشعه گاما باعث حفظ زیرواحدهای بتاکنگلیسینین تا زمان 16 ساعت و حفظ زیرواحدهای گلیسینین تا زمان 48 ساعت شدند. در کنجاله کانولای پرتوتابی نشده، هر 4 زیر واحد پروتئین کروسیفرین پس از 8 ساعت انکوباسیون شکمبه ای تجزیه شدند. دزهای 25، 50 و 75 کیلوگری تابش الکترون باعث حفظ زیرواحدهای پروتئین کروسیفرین به ترتیب تا زمان 16، 24 و 24 ساعت شدند. اشعه گاما در دزهای مورد اشاره باعث حفظ زیرواحدهای این پروتئین به ترتیب تا زمان 16، 24 و 48 ساعت انکوباسیون شکمبه ای شد. در آزمایش سوم، قابلیت هضم برون تنی کنجاله ها با استفاده از روش دو مرحله ای اندازه گیری شد. این صفت در کنجاله های پنبه دانه و سویا تحت تاثیر پرتوتابی قرار نگرفت (05/0p>). اما با افزایش دز تابش پرتوهای الکترون و گاما، مقدار قابلیت های هضم برون تنی ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک در کنجاله های آفتاب گردان و کانولا به طور خطی افزایش یافت (05/0p<). ضمن این که تاثیر تابش الکترون و اشعه گاما در افزایش صفات مورد اشاره یکسان بود (05/0p>). در آزمایش چهارم، اثرات تغذیه کنجاله پنبه دانه عمل آوری شده با تیمارهای تابش الکترون (75 کیلوگری) و حرارت (125 درجه سانتی گراد) بر عملکرد بره های پرواری بررسی شد. عمل آوری کنجاله پنبه دانه با تیمارهای حرارت و تابش الکترون تاثیری بر فرآسنجه های خونی بره ها نداشت (05/0p>). افزایش وزن روزانه، افزایش وزن کل و وزن نهایی در بره های تغذیه شده با جیره حاوی کنجاله پنبه دانه پرتوتابی شده نسبت به گروه حرارت افزایش یافته (05/0p<) و نسبت به گروه شاهد تمایل به افزایش (08/0p=) نشان دادند. صفات وزن لاشه گرم، وزن لاشه سرد و قطر بزرگ سطح مقطع عضله راسته در تیمار تابش الکترون نسبت به تیمارهای شاهد و حرارت افزایش یافتند (05/0p<). تیمارهای تابش الکترون و حرارت باعث کاهش مقادیر گوسیپول کل و گوسیپول آزاد کنجاله پنبه دانه شدند (05/0p<). نتایج این پژوهش نشان دادند که پرتوهای یون ساز می توانند با کاهش تجزیه پذیری پروتئین، کاهش مواد ضد تغذیه ای و افزایش قابلیت هضم کنجاله ها باعث بهبود ارزش تغذیه ای آن ها شده و در نتیجه عملکرد پرواری را بهبود دهند. کلمات کلیدی: پرتوهای یون ساز، کنجاله دانه های روغنی، تجزیه پذیری، الکتروفورز، قابلیت هضم، عملکرد پرواری