مقایسه اثر بخشی دو روش آموزشی حل مسئله اجتماعی و کنترل تکانه بر کیفیت زندگی و خودکارآمدی دانش آموزان دارای نشانه های اختلال نقص توجه همراه با بیش فعالی

چکیده: هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی دو روش آموزشی حل مسئله اجتماعی و کنترل تکانه بر افزایش کیفیت زندگی وخودکارآمدی دانش آموزان دارای نشانه های adhd بود. این پژوهش از نوع آزمایشی و با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر سال های دوم و سوم راهنمایی شهرستان دلیجان در سال تحصیلی 91-90 بود. نمونه پژوهش 60 دانش آموز پسر دارای adhd بود که از میان 1200 دانش آموز شناسایی و به دو گروه آزمایش و یک گروه گواه گمارده شدند. گروه های آزمایش آموزش های حل مسئله اجتماعی و کنترل تکانه را دریافت نمودند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس تشخیصی کوتاه اختلال بیش فعالی/کم توجهی بزرگسالان، پرسشنامه کیفیت زندگی (?? – sf) و مقیاس خودکارآمدی استفاده گردید. نتایج داده های پژوهش با روش تحلیل واریانس چند متغیری و آزمون تعقیبی توکی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که آموزش های حل مسئله اجتماعی و کنترل تکانه بر کاهش نشانه های adhd، کیفیت زندگی و خودکارآمدی موثر است (001/0>p). همچنین نتایج آزمون تعقیبی توکی نشان داد که در تمام متغیرهای مورد مطالعه میانگین نمرات گروه های آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه کنترل بود. همچنین در کم توجهی، خودکارآمدی تحصیلی و خودکارآمدی اجتماعی میانگین نمرات گروه آموزشی حل مسئله اجتماعی به طور معناداری بیشتر از گروه آموزشی کنترل تکانه بود؛ و در تکانشوری میانگین نمرات گروه آموزشی کنترل تکانه به طور معناداری بیشتر از گروه آموزشی حل مسئله اجتماعی بود. این نتایج حاکی است که آموزش حل مسئله اجتماعی و آموزش کنترل تکانه می تواند نشانه های نقص توجه و بیش فعالی دانش آموزان را تعدیل نماید. در واقع این آموزش ها در درمان adhd از طریق آموزش مهارت های ضروری مانند توجه کردن و کنترل خود تأکید دارد. مداخله رفتاری و به طور کلی بهبود یافتن توجه و کنترل رفتار در طول جلسات کلاس درس و ترکیب آنها با مهارت های اجتماعی و آموزش مدیریت رفتاری می تواند در بهبود نشانه ها adhd، افزایش کیفیت زندگی و خودکارآمدی نوجوانان موثر باشد.