ارزیابی توان کتابخانه های عمومی شهر مشهد در پاسخگویی به نیازهای فیزیکی و اطلاعاتی معلولان بر اساس استانداردهای جهانی و کشوری

هدف پژوهش حاضر ارزیابی توان کتابخانه های عمومی شهر مشهد در پاسخگویی به نیازهای فیزیکی و اطلاعاتی معلولان بر اساس استانداردهای جهانی و کشوری می باشد. جامعه آماری این پژوهش ساختمان، تجهیزات و منابع21 کتابخانه ی عمومی شهر مشهد بود. جامعه انسانی این تحقیق نیز عبارتند از: 1) مسوولان کتابخانه 2) نمونه ای حداقل 30 نفر از معلولین عضو و نمونه ای حداقل 30 نفر از معلولین غیر عضو در 21 کتابخانه ی عمومی شهر مشهد. این پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی توصیفی انجام گردید. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شد. در پژوهش حاضر از دو نوع پرسشنامه برای بررسی دیدگاههای مسوولان و معلولان استفاده گردید. برای سنجش روایی پرسشنامه از استاندارد ida به ada و سیاهه وارسی دسترسی به کتابخانه ها برای افراد دارای معلولیت ایفلا 2005 و نیز سیاهه وارسی ایجاد محیطی بدون مانع برای کتابخانه ها، و نظرات اساتید راهنما و مشاور، و برای سنجش پایایی از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که برای پرسشنامه مسوولین 87/. و پرسشنامه معلولان عدد 89/. تعیین گردید که ضریب قابل قبولی بود. یافته های پژوهش نشان داد که: 1) سیاست مدونی برای ارائه خدمات کتابخانه ای به معلولان وجود ندارد، 2) میانگین ارزیابی کلی معلولان از میزان دسترس پذیری به ساختمان کتابخانه های عمومی مشهد امتیاز 6/2 از 4 می باشد که وضعیت متوسط را نشان می دهد، 3) میانگین ارزیابی کلی مسوولان کتابخانه از میزان دسترس پذیری به ساختمان کتابخانه های عمومی امتیاز 1/2 از 4 می باشد که وضعیت ضعیف را نشان می دهد، 4) بیشترین موانع حرکتی برای معلولان به ترتیب وضعیت پارکینگ، سطح شیبدار، فضای اختصاصی، فضای عمومی، و فضای درونی می باشد. 5) بیشترین موانع حرکتی برای معلولان از دیدگاه مسوولان کتابخانه به ترتیب، فضای اختصاصی، پارکینگ، فضای عمومی، فضای درونی، سطح شیب دار می باشد. نتایج پژوهش در ارتباط با فرضیه ها نشان داد که: 1) بین تسهیلات و خدمات خاص معلولین در کتابخانه های عمومی مشهد با تسهیلات و خدمات خاص مشخص شده برای معلولان در استانداردهای بین المللی مربوطه تفاوت وجود دارد. 2) مسوولان کتابخانه سطح تسهیلات و خدمات خاص معلولین در کتابخانه های عمومی مشهد را کمتر از سطحی که برای این موارد در استانداردهای بین المللی مشخص شده است می دانند. 3) معلولین سطح تسهیلات و خدمات خاص معلولین در کتابخانه های عمومی مشهد را در سطحی بسیار کمتر از سطحی می دانند که مورد نیاز آنهاست. 4) بین نظرات مسوولان کتابخانه و معلولان عضو و غیر عضو کتابخانه های عمومی درباره کمیت و کیفیت تسهیلات و خدمات کتابخانه های عمومی برای معلولان تفاوت معنی داری وجود ندارد. کلیدواژه: معلولان و خدمات کتابخانه های عمومی، کتابخانه های عمومی مشهد، خدمات کتابخانه برای معلولان