بحران های جانشینی در قرون سوم و چهارم هجری قمری( با تاکید بر سلسله های سامانی، آل زیار و آل بویه)

تاریخ تحولات سیاسی ایران و جهان بیانگر این واقعیت انکار ناپذیراست که رقابت ها ،کشمکش ها و بحران های جانشینی یکی ازمهم ترین مباحث چالش برانگیز درتمام حکومت ها بوده وحتی امروزه نیز در بسیاری ازکشورهای سلطنتی جهان صادق است. در این میان تاریخ ایران دوره ی اسلامی به خصوص در حکومت های اثرگذاری چون سامانیان و دیلمیان نمونه های بسیاری از چالش و ستیز بر سر تاج و تخت و جنگ ها و شورش های منبعث از آن را به ثبت رسانده است. مهم تر از همه آن که بخش قابل توجهی از تاریخ تحولات سیاسی این دوره از تاریخ ایران ، حول محور جنگ ها و بحران های جانشینی سپری گردیده است. منازعات مذکورکه در بیشتر مواقع به یک بحران اساسی سیاسی تبدیل می گردید ، در پرتو مجموعه- ای از عوامل و از جمله : فقدان قوانین مدون و مشخص جانشینی ، قدرت مطلقه و استبدادی سلاطین ، منافع و مطامع ساختار سیاسی قدرت و..... و با بازیگری ساختار قدرت از جمله نهاد امارت ، وزارت ، خلافت و حرمسرا به وقوع پیوست. در کنار این عوامل و بازیگران نتایج و پیامدهای این کشمکش ها و بحران ها در ابعاد و زمینه های سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی نیز قابل توجه است . تاریخ ایران در مقطع مورد اشاره پیامدهای منفی بسیاری را در جای جای جغرافیای خود به ثبت رسانده است که سرانجام نیز در ضعف و سقوط حکومت های مستقر بر آن خود را به نمایش نهاد. پژوهش حاضر سعی کرده است تا کشمکش ها و بحران های جانشینی در قرن چهارم هجری قمری را با محوریت سلسله هایی چون سامانیان ، آل زیار و آل بویه با دیدی موشکافانه و با بهره گیری از منابع تاریخی معتبر و به صورت توصیفی-تحلیلی مورد نقد ، بررسی و تحلیل قرار دهد.