کاربرد رهیافت استراتژیک در ساماندهی اسکان غیر رسمی با استفاده از تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط (aida)- نمونه موردی: اراضی نه دره در شهر مشهد

شهر به عنوان موجودی زنده و پویا همواره درحال دگرگونی و تغییر است. این تغیرات کالبدی،جمعیتی ،اجتماعی- فرهنگی ، اقتصادی و ... به صورت شتابان با کنش بر یکدیگر باعث بروز ناپایداری در شهر شده و به تبع آن مدیریت شهری را همواره در برابر چالش های متنوع و سریع و پیش بینی نشده ای قرارداده و می دهد. پهنه های شهری غیررسمی که پیوندی ناگسستنی با شهر دارند و پاره ای از اندام شهرها را تشکیل می دهند به علت معضلات و مشکلات فروانی که در خود و بر شهردارند از موضوعات چالش برانگیزحاکمیت های کلان و محلی بوده و می باشد. پدیده اسکان غیررسمی، جلوه گر نارسایی های کلان، میانی و خرد در نظام برنامه ریزی و عرصه کالبدی، فرهنگی، اجتماعی و... می باشدکه به دلیل حذف اقشار کم درآمد از نظام برنامه ریزی و یا لحاظ نکردن آنها به صورت رسمی در گروه های هدف سیاستگذاری است. از طرفی به دلیل نگرش های سنتی حاکم بر نظام برنامه ریزی و مدیریت شهری هنوز راه حل مناسبی برای برخورد با این پدیده اتخاذ نشده است و توجه برنامه ریزی استراتژیک در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری ایران ناشناخته مانده یا نادیده گرفته شده است. بر این اساس استفاده از رهیافت استراتژیک برای تهیه سند توسعه و ساماندهی اسکان غیر رسمی هدف اصلی این پژوهش بوده است تا از این طریق فقرا و ساکنین این قبیل سکونتگاه ها را با استفاده از یک سند توسعه راهبردی در جریان توسعه شهری قرار داد. دراین راستا ؛ با اتخاذ روش تحقیق تحلیلی-کاربردی ، ابتدا مفاهیم مرتبط با اسکان های غیررسمی و مدیریت استراتژیک مرور شد و سپس اقدامات انجام شده در برخورد با سکونتگاه های غیررسمی در بستر تاریخ که متأثر از مکاتب مختلف فکری همچون لیبرال، رادیکال و... بوده اند؛ در ایران و جهان مورد بررسی و نقد قرارگرفت و مراحل مدل تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط(aida) به همراه یک تجربه عملی صورت گرفته تشریح شد.و ازاین رهگذر رهیافت استراتژیک به عنوان چارچوب نظری و تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط برای تدوین برنامه استراتژیک توسعه مورد تاکید قرارگرفت. و سپس شاخص های استخراج شده از مطالعات، بر روی سکونتگاه غیررسمی نه دره در شهرمشهد به عنوان نمونه موردی بررسی ، و نتایج بررسی ها منجر به تدوین ماتریس امکانات و محدودیت ها که نتیجه مستقیم آن تعیین اهداف رهنمودهای برنامه ریزی برای تولید سند توسعه شد. در نهایت با طی فرآیند برنامه ریزی استراتژیک در چارچوب مراحل شش گانه تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط(aida)، سند راهبردی توسعه اسکان غیررسمی نه دره (استراتژی ها، سیاست ها و پروژه های راهبردی) با توجه به هم افزا بودن اثرات برنامه های پیشنهادی تدوین شد. در نتیجه مشخص شد رویکرد برنامه ریزی استراتژیک در قالب تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط به دلیل همه جانبه نگری و پیوستگی هم افزا در عناصر سند توسعه ، رهیافت مناسبی برای ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی است.