وضعیت علوم عقلی با تکیه بر ریاضیات و نجوم در ایران پس از حمله مغول تا صفویه

چکیده با توجه به تاکیدات اسلام در باب علم و علم آموزی،این مقوله ازهمان روزهای ابتدائی بعثت پیامبر اسلام (ص)مورد توجه مسلمانان قرار گرفت و به مرور با تشکیل حکومت اسلامی و بعدها با نهضت ترجمه،گرایش به تعلیم و تعلم در تمدن اسلامی جایگاهی ویژه یافت.بدون شک ایرانیان در زمینه پیشرفت علمی و فرهنگی این تمدن ،نقش مهمی ایفا نمودند که نمونه های عینی بسیاری از این فعالیت در طول تاریخ علم در اسلام مشهود است. حمله مغول به ایران،ویرانی ها و کشتار فراوانی را برای این سرزمین به بار آورد که بر وضعیت علوم در این سرزمین تاثیر گذار بود.همین امر سبب شد برخی بر این باور باشند که با هجوم مغولان،علوم به ویژه علوم عقلی درایران دچار افول شدند. این پژوهش به بررسی پرسشهایی ازاین دست پرداخته است که وضعیت علوم عقلی(ریاضیات و نجوم) در دوره ایلخانان وهمچنین تیموریان به چه صورت بوده است؟ بابررسیهایی که در این پژوهش با تمرکز بر مراکز مهم آموزشی این دوره صورت گرفت،نگارنده به این نتیجه نائل آمد که فرضیه رونق علوم عقلی(با تکیه بر ریاضیات ونجوم)در دوره ایلخانان صحیح است.در این دوره دستاوردهای بسیار مهمی در ریاضیات و نجوم داریم. در مورد دوره تیموریان نیز باید گفت برخلاف فرضیه مطرح شده به صورت قطعی نمیتوان از رکود این علوم در این دوره گفت بلکه علوم عقلی(ریاضیات و نجوم)،نسبت به دوره قبل فروغ کمتری داشته اند نه اینکه کاملا دچار رکود و افول شده باشند. واژگان کلیدی:ایران،عصر ایلخانان،عصر تیموریان،نجوم،ریاضیات.