آنالیز شکست جراحی فیستول در بیماران همودیالیزی با راهکار داده کاوی

همودیالیز (hd) شایع ترین روش درمانی در بیماران مبتلا به «بیماری مرحله انتهایی کلیوی» (esrd) می باشد. بر اساس برآوردها در سال 2005، تعداد بیماران دیالیزی در جهان 1.5 میلیون نفر بوده که 90% آنها تحت دیالیز خونی قرار می گیرند. بعلاوه، یکی از مسائل اصلی در همودیالیز، «دسترسی عروقی» است که معمولاً با یکی از روشهای فیستول، گرَفت، کاتاتر یا شانت ایجاد می گردد. فیستول شریانی وریدی (avf)، در حال حاضر بهترین انتخاب برای دستیابی عروقی جهت همودیالیز مزمن محسوب می شود. بعنوان مثال، نرخ استفاده از avf در امریکا در اوائل سال 2003 برابر با 32.4% (344,87 بیمار) بوده و در ماه می سال 2009 به 52.6% (113,179 بیمار) افزایش یافته و در مارس 2011 به نرخ 57.9% رسیده است. از طرفی، با وجود شیوع استفاده از فیستول، اما میزان شکست آن نسبتاً بالا بوده و طی 25 سال گذشته نرخ این عارضه از 10-25% به 20-53% افزایش داشته است. شکست زودرس فیستول - که در سندهای علمی به بازگشت بیمار کمتر از 3 ماه بعد از جراحی اطلاق می شود- موجب تحمل زحمات و هزینه های مترتب می گردد. «توصیف ریسک فاکتورها» و نیز «پیش بینی وقوع این پدیده» اهدافی هستند که تحقق آنها می تواند کمک قابل توجهی در توصیف عوامل، کشف و کنترل آن نماید. از سوئی با داده کاوی بر روی داده های پزشکی می توان اُلگوهای مفید و نهفته را استخراج نمود و دانش قابل استفاده را کشف نمود؛ در داده کاوی، هم روشهای فاقدناظر برای توصیف و خوشه بندی عوامل، و هم روشهای باناظر برای پیش بینی و دسته بندی وضعیت نهایی یک پدیده، وجود دارند. بهره برداری از فناوری در حوزه ی علوم پزشکی و سلامت، در اسناد بالادستی نظیر نقشه جامع علمی کشور و نقشه جامع علمی سلامت تأکید شده است. بنابراین استفاده از روشهای داده کاوی می توانند به تحقق اهداف یادشده کمک نمایند و نتایجی چون «ارائه ی مشورت به کادر پزشکی و مدیریت این فرایند» و «کاهش زحمات و هزینه‎ های بیمار و خانواده اش» را در بر داشته باشد. چنین مشورتی به جرّاح می تواند منجر به تصمیم سازی برای استفاده از روش جایگزین –مثل گرَفت- در موارد بالابودن ریسک شکست جراحی فیستول گشته و یا آنکه به آن دسته از بیمارانی که از درصد ریسک پائین تری در شکست جراحی فیستول برخوردارند، توصیه های پزشکی خاصی بشود؛ بدین ترتیب، گامی کنترلی برای پیشگیری از شکست خواهدبود. در این پژوهش، در مجموع مشخصات 417 نفر از بیماران همودیالیزی که در یکی از سه حالت جراحی موفق، شکست خورده و یا قبل از جراحی قرار دارند را با استفاده از تکنیکهای داده کاوی مورد تحلیل قرار می دهیم. ضمن توصیف بیماران دچارشده به شکست زودرس، سیستم را با استخراج مدلهای موفقیت و شکست آموزش داده و سپس میزان شکست جراحی بر روی بیماران جدیدی که توسط نفرولوژیست اعزام شده اند را پیش بینی می کنیم. در هر قسمت نرخ دقت روشها را ارزیابی نموده که برای خوشه بندی بین 71.67% تا 91% و برای پیش بینی ها بین 54.92% تا 75.13% بدست آمدند.