بررسی و مقایسه رمزپردازی در غزلهای سنایی و عطار

در فصل اوّل این پژوهش، پس از بررسی معانی لغوی و اصطلاحی واژه ی رمز و معادل آن در زبان های اروپایی یعنی سمبل، نظریات اندیشمندان مختلف درباره ی تعریف رمز و تقسیم بندی رمزها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس ماهیّت تصویر رمزی در تقابل با تصویر کلاسیک و رمانتیک ارزیابی شده، ویژگی های این نوع تصویر تشریح گردیده است. در نهایت، با اِعمالِ توسّعی در تعریف نظریه پردازان پیشین، تعریف زیر از رمز مبنای کار پژوهش قرار گرفته است: "رمز عبارت است از مجاز یا تشبیه یا استعاره یا تشخیص یا کنایه ای که دو مشخّصه ی فراروانی بودن و پدیداری بودن را دارا باشد." در فصل دوّم، ابتدا ده رمز از شبکه ی رمزهای جانوری مورد بررسی قرار گرفته است. این رمزها عبارت اند از: مرغ، باز، بلبل، طوطی، خفّاش، سیمرغ، ماهی، شیر، گوسفند و سگ. در میان رمزهای جانوری، پرندگان (به استثنای خفّاش) و ماهی و شیر برای نمادین کردن جنبه های متعالی وجود به کار رفته اند و سگ و گوسفند جهت نمادین کردن جنبه های پست و بهیمی و نفس امّاره. در بخش دوّمِ فصل دوّم، حضور نمادین شخصیّت های اساطیری و تاریخی در غزل های سنایی و عطّار مورد بررسی قرار گرفته است. این شخصیّت ها عبارت اند از: یوسف، سلیمان، عیسی، خضر، رستم، فرعون و محمود غزنوی. پیامبران و شخصیّت های مثبت برای نمادین کردن جنبه های متعالی و مسائل مربوط به عالم غیب به کار رفته اند و شخصیّت های منفی برای تصویر جنبه های پست و بهیمی وجود و مسائل مربوط به عالم مادّیات و تعلّقات نفسانی.