ارزیابی اثر مدیریت های مختلف آب بر محصول گندم زمستانه ‏در منطقه ی باجگاه و پایین دست سد درودزن با استفاده از مدل های ‏aquacrop‏ و ‏cropsyst

امروزه با گسترش و توسعه ی مدل های گیاهی کامپیوتری می توان اثر مدیریت های مختلف آبیاری را در ‏مقیاس وسیع بدون صرف وقت و هزینه زیاد بررسی کرد. در این پژوهش اثر مدیریت های مختلف آبیاری بر ‏عملکرد گندم زمستانه در باجگاه و مزارع زیر پوشش سد درودزن با استفاده از دو مدل کامپیوتری ‏aquacrop‏ ‏و ‏cropsyst‏ ارزیابی شده است. این ارزیابی طی 33 سال با در نظر گرفتن 15 آبان به عنوان تاریخ کاشت ‏انجام شده است. برای شرایط بدون محدودیت آب اثر برنامه بندی آبیاری بر اساس تخلیه 30%، 35%، 40%، ‏‏45%، 50%، 55%، 60% و 65%از کل رطوبت قابل دسترس منطقه ریشه بر محصول گندم زمستانه بررسی ‏شده است. همچنین در شرایط محدودیت آب برای مقادیر مختلف آب در دسترس شامل 120، 240، 360 و ‏‏480 میلی متر زمان های آبیاری با عمق 120 میلی متر در هرنوبت جهت رسیدن به محصول بیشتر بهینه ‏سازی شده است. نتایج حاصل از مدل ‏aquacrop‏ و ‏cropsyst‏ نشان داد که پتانسیل تولید ماده ی خشک ‏گندم زمستانه در منطقه مورد بررسی به طور متوسط 18 تن در هکتار است. طبق شبیه سازی های مدل ‏aquacrop‏ و ‏cropsyst‏ محصول گندم به ترتیب بعد از تخلیه 50% و 55% از کل رطوبت قابل دسترس ‏منطقه ی ریشه دچار افت معنی داری می گردد اما به هرصورت بیشترین بهره وری مصرف آب آبیاری زمانی ‏حاصل می شود که برنامه ی آبیاری براساس تخلیه ی 65% از رطوبت قابل دسترس منطقه ریشه صورت پذیرد. ‏در شرایط محدودیت آب در حالی که مدل ‏aquacrop‏ 240 میلی متر آب آبیاری را برای اطمینان از حفظ ‏گیاه و برداشت محصول ضروری نشان می دهد مدل ‏cropsyst‏ نشان می دهد که تنها با انجام 120 میلی متر ‏آبیاری در هنگام کاشت می توان از حفظ گیاه و برداشت محصول اطمینان داشت. در صورتی که بارندگی فصل ‏رشد نزدیک به میانگین بلند مدّت بارندگی باشد نتایج بدست آمده از هر دو مدل نشان می دهد که برای ‏دستیابی به حداکثر محصول آبیاری دوّم، سوّم و چهارم باید به ترتیب در دهه سوم فرودین ، دهه ی سوم ‏اردیبهشت و دهه ی دوّم خرداد انجام شوند. هر دو مدل نشان می دهند که انجام آبیاری چهارم به خصوص در ‏سال های تر ضرورتی ندارد زیرا از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. مدل ‏cropsyst‏ به دلیل ضعف در ‏برآورد تبخیر-تعرّق گیاه مرجع اختلاف مورد انتظار بین محصول تولیدی در سال تر و خشک را به خوبی نشان ‏نمی دهد بنابراین استفاده از مدل ‏aquacrop‏ نسبت به این مدل ارجحیّت دارد.‏