ساخت ناگذرا در بختیاری

چکیده این تحقیق در چارچوب معیارهای نحوی و معنایی به بررسی ساخت ناگذرا در بختیاری می پردازد. بررسی داده های طبیعی تحقیق نشان می دهد که در بختیاری ساخت ناگذرا عمدتاً به دو شیوه ساخته می شود، یکی با استفاده از پسوند "ــِ سد ((-esd" که از نوع ناگذرای ساختواژی است و دیگری از طریق مصدر به همراه صرف فعل "رفتن" که از نوع ناگذرای نحوی محسوب می شود. ساخت ناگذرا ساختی است که با توجه به ملاک های صوری دارای تنها یک گروه اسمی است و فعل آن دارای ویژگی های معلوم می باشد، اما به لحاظ معنایی، تنها گروه اسمی موجود در این ساخت، همچون گروه اسمی موجود در ساخت مجهول، دارای نقش معنایی پذیرا می باشد. این ساخت معمولاً زمان حال ساده دارد زیرا فاقد ارجاع زمانی خاص است. فعل ناگذرا به حالت اشاره دارد و به طور کلی نمی تواند در جملات امری و استمراری به کار رود زیرا حالت فاقد تغییر و تحول است و همچنین حالت فاقد عمل و مراحل متوالی است. در ساخت ناگذرا عاملی مفروض نیست و نمی تواند با قیدهایی که به عامدانه بودن عمل فعل اشاره دارند همراه شود زیرا عامدانه بودن نیاز به تصمیم و اراده دارد. از ویژگی های ساخت ناگذرا در بختیاری غیر رویدادی بودن آن است زیرا که برای بیان خصوصیات ذاتی، کلی و همیشگی مورد استفاده قرار می گیرد. در این ساخت فعل های وجهی "توانایی" و "احتمال" قابل درک و دریافت هستند. قیدهای حالت به عنوان قید توصیفگر در این جملات استفاده می شوند که بدون وجود آن ها جمله ناقص است. نقش "مسئولیت" بیان می کند که مفعول فعل دارای یک سری خصوصیاتی است که در شکل گیری عمل فعل تاثیرگذار است. در این تحقیق نشان داده می شود که افعال ناگذرا در تقابل با سببی ها هستند و همچنین این ساخت در بختیاری دارای گونه های متفاوتی است. کلمات کلیدی : ناگذرا- پذیرا- کنایی- فعل متعدی- ضد سببی- غیر رویدادی