مطالعه تنوع میزان فلاونوئید های موجود در برگ و پوسته بذرگلرنگ و ارتباط آن با خصوصیات زراعی گلرنگ در دو تاریخ کاشت بهاره و تابستانه

اگر چه بهبود عملکرد دانه و میزان روغن گلرنگ یکی از مهمترین اهداف اصلاحی گلرنگ به شمار می آید، اما بدون شک مصارف جانبی این گیاه در صنایع تولید دارو و لوازم بهداشتی، رنگ های خوراکی و تهیه چاشنی بسیار چشمگیر است، که نیاز به بهبود کمیت و کیفیت صفات مرتبط را ضروری می سازد. در این مطالعه به منظور بررسی تنوع میزان ترکیبات فلاونوئیدی(فنولیکی) موجود در برگ و بذر گیاه و نحو? تأثیر تاریخ کاشت بر میزان این ترکیبات، از جمعیت ژنوتیپ های اهلی، وحشی و ژنوتیپ های حاصل از تلاقی بین گونه ای نسل f5 گلرنگ استفاده شد. 19 ژنوتیپ مورد نظر در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در دو فصل زراعی بهار و تابستان کشت شدند. همچنین ارتباط بین میزان ترکیبات فلاونوئیدی و نحو? تأثیر رنگ بذر بر کنترل جمعیت مگس گلرنگ acanthiophilus helianthi مورد بررسی قرار گرفت. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از لحاظ تمام صفات مورد بررسی اختلاف بسیار زیادی وجود داشت. اثر تاریخ کاشت نیز بر تمام صفات مورد مطالعه به جز قطر غوزه، میزان فلاونوئید برگ و نسبت بذور رنگی بسیار معنی دار بود. میانگین صفات مرتبط با رشد رویشی کل ژنوتیپ ها در تاریخ کاشت اول بطور معنی داری بیشتر از تاریخ کشت دوم بود. ژنوتیپ های وحشی تعداد غوزه در بوته بیشتری نسبت به ژنوتیپ های اهلی داشتند اما تعداد دانه در غوزه آنها بطور معنی داری کمتر از ژنوتیپ های اهلی بود. میانگین درصد روغن موجود در هر سه دسته ژنوتیپ های مورد مطالعه در تاریخ کشت دوم بطور معنی داری بیشتر از تاریخ کاشت اول بود. ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر فراوانی مگس گلرنگ تنوع بالایی را نشان دادند. اثر تاریخ کاشت هم بر این فراوانی معنی-دار بود. ژنوتیپ های حاصل از تلاقی بین گونه ای با پوسته دانه مشکی و پوسته دانه سفید از نظر جمعیت مگس گلرنگ موجود در روی بوته تفاوت بسیار معنی داری با هم داشتند به طوری که در ژنوتیپ های حاصل از تلاقی با پوسته بذر مشکی بطور معنی داری تعداد مگس گلرنگ، کمتر از ژنوتیپ های مشابه با پوسته بذر سفید بود که نشان می دهد رنگ بذر در ایجاد مقاومت به مگس گلرنگ موثر است. ترکیبات فلاونوئیدی موجود در بذر این دو گروه نیز با هم اختلاف بسیار زیادی داشتند. در بررسی تجزیه خوشه ای مشخص گردید که ژنوتیپ های دارای پوسته رنگی کاملاً متمایز از ژنوتیپ های حاصل از تلاقی با پوسته سفید هستند. تاریخ کاشت بر میزان ترکیبات فلاونوئیدی بذر بسیار معنی دار بود، اما بر میزان ترکیبات فلاونوئیدی برگ موثر نبود. بیشترین میانگین مقدار ترکیبات فلاونوئیدی بذر در ژنوتیپ حاصل از تلاقی با پوسته مشکی3 و کمترین مقدار آن در ژنوتیپ اراک اهلی 2811 بود. در تجزیه علیت، اثر تعداد دانه در غوزه بر عملکرد بسیار معنی دار بود و همبستگی بسیار بالایی با عملکرد داشت. قطر غوزه نیز از طریق این صفت بر عملکرد تأثیر گذار بود. همچنین تجزیه علیت نشان داد که پوسته رنگی بذر بیشترین اثر مستقیم و منفی را بر فراوانی مگس گلرنگ دارد، همچنین ترکیبات فلاونوئیدی بذر تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بیشتری بر کاهش تعداد مگس گلرنگ نسبت به ترکیبات فلاونوئیدی برگ روی ژنوتیپ ها داشت. ترکیبات فنولیکی بذر از طریق پوسته رنگی دانه بر کاهش تعداد مگس گلرنگ تأثیر می گذارد.احتمالاً بتوان با استفاده از این صفات، ژنوتیپ های مقاوم به مگس گلرنگ را تولید نمود.