مقایسه اثربخشی درمان تحلیـل رفتـار متـقابل (t.a) با درمان شنـاختی- رفتـاری (cbt) در بهبـود علائـم مرضـی شکسـت عاطـفی دانشجویان

هدف: هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان تحلیل رفتار متقابل (t.a) و درمان شناختی- رفتاری (cbt) در بهبود علائم مرضی شکست عاطفی دانشجویان بود. روش: بررسی حاضر به روش طرح نیمه آزمایشی تک موردی و از نوع خط پایه چندگانه انجام شد. بدین منظور شش آزمودنی (پنج دختر و یک پسر) به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و به تصادف در دو گروه جای داده شدند و هر گروه با یکی از دو روش یاد شده تحت درمان قرار گرفتند. آزمودنی ها در مرحله پیش از درمان (خط پایه) و در طی جلسه های اول، سوم، پنجم، هفتم، هشتم، نهم، یازدهم و جلسه آخر (جلسه چهاردهم) و مراحل پیگیری سه ماهه و شش ماهه پرسشنامه های ضربه عشق، افسردگی، اضطراب، نشخوار فکری، عزت نفس، سلامت روان، تصور از خود و نوع عملکرد بعد از شکست عشقی را تکمیل کردند. همچنین در مرحله پیش از درمان، پرسشنامه میلون-3 برای شناسایی الگوهای بالینی شخصیت کامل کردند. برای تحلیل داده ها از دو روش معناداری بالینی و شاخص درصد بهبودی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که هر دو روش درمانی تحلیل رفتار متقابل و شناختی- رفتاری در بهبود علائم مرضی شکست عاطفی اثربخش بوده اند و مقایسه نمرات مراجعان حاکی از آن است که تحلیل رفتار متقابل در اکثر آماج ها توانسته است تغییرات چشمگیرتر و پایدارتری ایجاد کند. ولی نمرات سلامت روان در هر دو درمان تقریباً یکسان بود. نتیجه گیری: درمان شناختی- رفتاری شاید نتواند بصورت درازمدت و پایدار اثربخش باشد، زیرا گاهی اوقات شدّت عواطف چنان فرآیندهای شناختی را درگیر می کند که تکنیک هایی مثل«بررسی شواهد»، «مزایا و معایب» و «گفتمان منطقی» نمی تواند گره کور مشکل را باز کند. عشق بیشتر در سطح مضمونی پردازش می شود، بنابراین تکنیک های کلاسیک درمان شناختی- رفتاری که سطح گزاره ای را آماج درمان قرار می دهند ممکن است نتوانند فرد را به بینش هیجانی برسانند، و عمیقاً به مشکلات مراجع بپردازد. ولی دلایل تأثیرات خیلی مثبت رویکرد تحلیل رفتار متقابل در جولان دادن به فرآیند نمایشنامه زندگی و جستجوی ریشه های سبک زندگی، پیش نویس و احساس های تخریبی باشد. معمولاً افراد عاشق کسی می شوند که با پیش نویس آنها همخوان است بنابراین افراد عاشق با انتخاب افراد خاص و سبک های مقابله ای ویژه به تداوم پیش نویس خود دامن می زنند.