ارزیابی اثر کودهای بیولوژیکی فسفات بارور2، سوپرنیتروپلاس و سطوح مختلف نیتروژن و فسفر بر ویژگی های رشد و عملکرد گندم رقم n-80-19

به منظور بررسی اثر کارایی باکتری های تسهیل کننده جذب فسفر و نیتروژن به همراه مقادیر مصرف کودهای شیمیایی سوپرفسفات تریپل و اوره بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم (n-80-19آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به اجرا گذاشته شد. آزمایش بصورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. کرت های اصلی شامل کود سوپر فسفات تریپل در 3 سطح (صفر، 25 و 50 کیلوگرم در هکتار) و کرت های فرعی شامل کود نیتروژن از منبع اوره (n) در سه سطح (صفر، 50 و 100 کیلوگرم اوره در هکتار) و کرت های فرعی فرعی شامل باکتری های تثبیت کننده ی نیتروژن و حل کننده ی فسفات در چهار سطح (عدم تلقیح بذر با باکتری، تلقیح بذر با باکتری تثبیت کننده ی نیتروژن، تلقیح بذر با باکتری حل کننده ی فسفات، تلقیح با هر دو نوع باکتری) بود. نتایج حاکی از آن بود که حداکثر عملکرد وزن خشک بخش هوایی گیاه با آغشته کردن بذر توسط تلقیح توأم باکتری به دست آمد. کاربرد کودهای بیولوژیک منجر به افزایش عملکرد دانه (6/46 درصد)، وزن هزار دانه (07/14 درصد) و تعداد دانه در سنبله (5/35 درصد) نسبت به شاهد گردید و در این میان تیمارهای تلفیقی کودهای بیولوژیک بیشترین تأثیر را در افزایش صفات مورد مطالعه داشتند، در حالیکه تجزیه واریانس صفات مورد اندازه گیری هیچ گونه اثر معنی داری را از تیمارهای کود فسفر و نیتروژن و اثر متقابل آنها بر طول خوشه نشان نداد. مقادیر مختلف کودهای بیولوژیک بر صفاتی مانند عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در مترمربع، تعداد سنبله در واحد سطح، شاخص برداشت و درصد باروری اثر معنی داری داشته است. در بررسی اثرات متقابل کود فسفر و کودهای بیولوژیک، مشخص گردید که بالاترین میزان عملکرد دانه مربوط به سطوح کودی 25 و 50 کیلوگرم فسفر در هکتار در تیمار تلقیح توأم کودهای بیولوژیک می باشد، همچنین در مورد اثر متقابل نیتروژن و کودهای بیولوژیک نیز تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با تلقیح توأم کودهای بیولوژیک بالاترین عملکرد دانه را با 46 درصد افزایش نسبت به شاهد داشت. در بررسی اثر متقابل بین فاکتورها، بر صفات مورد بررسی بالاترین cgr و nar مربوط به تیمار تلقیح توأم در سطوح 25 و 50 کیلوگرم فسفر در هکتار می باشد. طبق نتایج به دست آمده از این پژوهش عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری را با تعداد سنبله در واحد سطح (**75/0=r)، تعداد پنجه (**83/0=r)، ارتفاع ساقه (**68/0=r) و مساحت برگ پرچم (**75/0=r) داشت، اما درصد دانه پوک همبستگی منفی و معنی داری (**82/0-=r) با عملکرد دانه نشان داد. وزن خشک کل (tdw) نیز همبستگی مثبت و معنی داری (**83/0=r) با سرعت رشد محصول (cgr)داشت. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که کاربرد کودهای بیولوژیک نقش مفید و موثری در بهبود ویژگی های رشد و عملکرد و اجزای عملکرد گیاه زراعی گندم داشت و همچنین کاهش میزان مصرف کود فسفره و حفظ محیط زیست را به دنبال خواهد داشت. واژه های کلیدی: کود بیولوژیک، گندم، نیتروژن، فسفر، عملکرد دانه