مطالعه ی ابعاد آموزش تاریخ محلی در برنامه ی درسی تاریخ از دیدگاه معلمان تاریخ و دانش آموزان دوره ی متوسطه(مطالعه موردی استان کهگیلویه و بویراحمد)

چکیده هدف اصلی این پژوهش بررسی آموزش ابعاد تاریخ محلی در برنامه ی درسی تاریخ از دیدگاه معلمان تاریخ و دانش آموزان دوره ی متوسطه، به منظور کاربست آن در برنامه ی درسی مدارس می باشد. در این تحقیق از رویکرد تلفیقی هم زمان استفاده شد است یعنی داده های کیفی و کمی به طور هم زمان گردآوری شده اند. جامعه ی آماری تحقیق شامل کلیه ی دبیران تاریخ و دانش آموزان دوره ی متوسطه (مرد) در رشته ی علوم انسانی شهر دهدشت در سال تحصیلی 90-89 می باشد که برای اجرای تحقیق تعداد 16 معلم به صورت هدفمند و 291 دانش آموز بصورت تصادفی انتخاب و داده های تحقیق گردآوری شد. ابزار گردآوری اطلاعات برای داده های کمی، پرسشنامه ی محقق ساخته بوده است که شامل دو پرسشنامه (شماره یک و شماره دو) به ترتیب برای معلمان تاریخ و دانش آموزان می باشد. برای تعیین پایایی پرسشنامه های این تحقیق از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که به طور کلی ضریب آلفای کلی بدست آمده از پرسشنامه ی شماره یک 2/68 درصد و ضریب آلفای پرسشنامه ی شماره دو 3/97 درصد بوده است. داده های کیفی این تحقیق علاوه بر سوالات بازپاسخ پرسشنامه ی دانش آموزان، از طریق مصاحبه ی نیمه ساختارمند با 8 معلم تاریخ، گردآوری و از طریق نظریه ی مبنایی و فرایند کدگذاری تحلیل شدند. نتایج بدست آمده از تحلیل داده ها نشان می دهد در مجموع، دانش آموزان و معلمان تاریخ نسبت به آموزش ابعاد تاریخ محلی استان، نگرش مثبتی دارند که از نظر دانش آموزان، آموزش تاریخچه ی سیاسی بیشترین و آموزش تاریخچه ی اقتصادی کم ترین اهمیت آموزشی را نسبت به بقیه ی ابعاد دارند و بررسی نظرات معلمان تاریخ نشان داده که آموزش تاریخچه ی فرهنگی اجتماعی مهم ترین و آموزش تاریخچه ی اقتصادی کم اهمیت-ترین بُعد از بین ابعاد تاریخ محلی استان به حساب می آیند. بررسی مولفه های بدست آمده از دیدگاه های معلمان و دانش آموزان درباره ی چرایی اهمیت آموزش ابعاد تاریخ محلی این طور نشان می دهد که آموزش ابعاد تاریخ محلی علاوه بر اینکه به روشن ساختن و حفظ هویت، اصالت و ریشه های فرد و اجتماع وی منجر می شود، به افراد کمک می کند اطلاعات خود را درباره ی محیط زندگی خویش افزایش دهند، همچنین باعث تقویت روح وطن پرستی در وجود افراد و برآورده کردن برخی خواسته های روحی آن ها می شود. بررسی دیدگاه های معلمان درباره ی روش های تدریس تاریخ محلی حاکی از این است که برای تدریس ابعاد تاریخ محلی باید از مجموعه ای از روش های تدریس نوین در کنار هم و بسته به موضوع درسی بهره برد تا نتیجه ی ایده آل حاصل شود. از جمله روش هایی که معلمان برای تدریس این تاریخ عنوان کرده اند عبارتند از: روش مشاهده ای، روش مشارکتی، روش پژوهش محور، روایت نگری تاریخ(تاریخ شفاهی) و روش مبتنی بر منابع الکترونیکی تاریخ. از نظر معلمان تاریخ، چالش های تدوین و تدریس تاریخ محلی در مدارس شامل موانع درونی (ضعف در ساختار نظام آموزش و پرورش و سیاست گذاری های این نظام) و موانع بیرونی (ضعف های فرهنگی و اجتماعی جامعه ی بومی و ورود مدرنیته به عرصه های زندگی مردم) می شود. واژگان کلیدی: تاریخ محلی، برنامه ی درسی تاریخ، نگرش، معلم، دانش آموز، دوره ی متوسطه