بررسی و ارزیابی سیاست ایجاد کمربند سبز در کنترل و هدایت توسعه شهری در ایران، بررسی موردی: کلانشهرتهران

با انقلاب صنعتی در اوایل قرن نوزدهم و تحولاتی که پس از آن روی داد ، جمعیت از روستا کنده شد و در شهرها گرد آمد و مسائلی که زاییده این تحولات بود در ابعاد وسیعی شکل گرفت . همانگونه که برنامه ریزان با حقایق ناگوار رشد شهری در طول قرن بیستم دست و پنجه نرم می کردند، کمربندهای سبز بعنوان ابزاری برای کنترل پراکندگی شهری در اختیار برنامه ریزان قرار گرفتند و بر اساس برنامه ریزی و پس از تخریب اکثر دیوارهای شهرهای اروپایی در قرن های 18 و 19 ساخته شدند. ایجاد کمربندهای سبز ابتدا در بریتانیا و سپس در دیگر کشورهای جهان بطور وسیع و به تقلید از کمربند سبز لندن مرسوم شد. محبوبیت و شهرت این مفهوم بطور مداوم افزایش یافت تا اینکه در دهه 1950به اوج خود رسید. علت اهمیت و محبوبیت این سیاست در کارکرد چندگانه آن ( مدیریت شهری، حفاظتی، زیست محیطی، تفرجگاهی و...) آن است. این سیاست از دهه 1960 به بعد مورد انتقاد قرار گرفت. اما با افزودن عملکردهای اکولوژیکی جدید ، همچنان به حیات خود ادامه می دهد . در ایران نیز از دهه 1350 و در پی توسعه شتابان تهران و بروز مشکلات فراوان زیست محیطی مفهوم کمربند سبز مطرح شد و طرح هایی برای آن لحاظ شد . این رساله در پی آن است که نقش و اثرات سیاست ایجاد کمربند سبز را در کنترل و هدایت توسعه شهری ایران با تاکید بر کلانشهر تهران مورد ارزیابی قرار دهد . این رساله در شش فصل تدوین گردیده است. در فصل نخست که شامل کلیات تحقیق است، ضمن طرح مسأله پژوهش، سوالات تحقیق، فرضیات، اهداف، روش تحقیق و شیوه های مورد استفاده و پیشینه تحقیق به همراه تعاریف مفاهیم کلیدی عنوان شده اند. در فصل دوم که به مبانی نظری پژوهش اختصاص دارد، با توجه به اصل موضوع و عنوان کار دیدگاهها و نظریات مرتبط با کلانشهرها و تحولات جهانی در دیدگاهها و نحوه برخورد با آنها، ضرورت توجه به کلانشهرها و لزوم کنترل و هدایت توسعه آنها و معرفی سیاست های تحدید نفوذ شهری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و در ادامه به سیاست ایجاد کمربند سبز شهری بعنوان مهمترین و موثرترین سیاست تحدید نفوذ شهری پرداخته شده است. فصل سوم این رساله به بررسی تجارب جهانی بکارگیری سیاست کمربند اختصاص یافته است. برای مطالعه و بررسی در این زمینه دو نمونه (کمربند سبز لندن و کمربند سبز شهر سئول ) انتخاب شده است. در فصل چهارم سیاست ایجاد کمربند سبز در ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این فصل روند تحولات شهرنشینی ایران و تاریخچه طرح مفهوم کمربند سبز و سپس ساز وکارهای کنترل و هدایت توسعه کالبدی در ایران، زمینه های قانونی پیدایش مفهوم کمربند سبز و سازمان ها و نهادهای مسئول در ارتباط با کمربند سبز معرفی شده است. فصل پنجم این رساله به بررسی تفصیلی کمربند سبز شهر تهران پرداخته است. در ابتدا سیر تحولات فضایی شهر تهران و لزوم کنترل توسعه کالبدی و سپس طرح کمربند سبز شهر تهران و نیز طرح ها و برنامه های مرتبط با آن مورد بررسی قرار گرفته است. فصل ششم و آخرین فصل این رساله شامل جمع بندی نتایج، آزمون فرضیه و نتیجه گیری و ارائه راهکارها می باشد.