بررسی موضع و عوامل رقابتی محصول برنج در ایران و ارائه راهکار استراتژیک

در کشورما تلاشهای بسیاری در زمینه خودکفایی در تولید برنج صورت می گیرد و هر سال با حجم بسیار زیاد واردات برنج به کشور روبه رو هستیم. تحقیق حاضر با هدف شناخت وضع موجود بازار و ارائه راهکار هایی برای بهبود وضعیت بازار برنج در ایران صورت گرفته است. برای شناسایی وضع بازار از روش های مطالعات کتابخانه ای , مشاهده , مصاحبه و توزیع پرسشنامه استفاده شد. برای شناسایی بازار تاکید اصلی ما بر استفاده از روش موضع یابی محصول در کنار بررسی آمیخته بازاریابی بوده است. تعداد 407 عدد پرسشنامه در شهرهای تهران و رشت توزیع شد و با استفاده از فرمولاسیون مدل موضع محصول برنج در ایران بر اساس 5 خصیصه اصلی طعم , عطر , کیفیت رویت , افزایش حجم و سهولت پخت استخراج گردید ودر نمودار دو بعدی موضع محصولات ترسیم شد. نتایج نشان داد که ؛ مصرف کنندگان به 3 بخش اصلی تقسیم می شوند به این صورت که برنجهای ایرانی هاشمی و صدری کنار محور عمودی و برنج های خارجی هندی و پاکستانی کنار محور افقی ونزدیک هم بودند و برنج ایرانی خزر با کمی فاصله از برنج های خارجی نزدیک محور افقی قرار داشت. همچنین بر اساس موضع بدست آمده به این نتیجه رسیدیم که پرطرفدارترین برنج ایرانی دارای موضع کیفی و پرطرفدارترین برنج خارجی دارای موضع قیمتی می باشد. با استفاده از اولویت بندی عناصر اصلی به این نتیجه رسیدیم که مصرف کنندگان ایرانی برای خرید برنج از بین عوامل کیفی , طعم را به عنوان مهمترین عامل در نظر می گیرند و بعد از آن به ترتیب کیفیت رویت , عطر , سهولت در پخت و افزایش حجم را مد نظر قرار میدهند. و از بین عوامل آمیخته بازاریابی به ترتیب کیفیت , قیمت , سهولت دسترسی ونام تجاری را مد نظر قرار میدهند. در مقایسه کیفیت برنجهای موجود در بازار از دید مصرف کنندگان برنج هاشمی بالاترین کیفیت را دارا می باشد و بعد از آن به ترتیب برنج های صدری , گلستان , محسن , خزر , تبرک , خاطره , طوبی قرار دارند. دیگر اینکه بخش اعظم تفاوت قیمت در بین برنج های داخلی و خارجی ناشی از هزینه های تولید است که بخش اصلی این تفاوت به علت اختلاف قیمت نهاده های کشاورزی (مانند دستمزد , نیروی کار,آب و زمین ) در کشورهای مختلف می باشد. برخی پیشنهادات بر اساس موضع یابی صورت گرفته عبارتند از ترویج کاشت برنج های کیفی مانند هاشمی می تواند در راستای تامین نظر مصرف کنندگان جایگاه برنج ایرانی را دربازار برنج بهبود داده وتقویت نماید. کاهش قیمت تولید از طریق کاهش هزینه های تولید و افزایش بازدهی با استفاده از طریق کاهش ضایعات می تواند قمیت تولید برنج را کاهش دهد و باعث افزایش فروش برنج های ایرانی شود.