ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب اراضی منطقه شهرکرد برای ذرت علوفه ای با استفاده از برنامه ales و پیش بینی تولید آن توسط مدل های فائو و واگنینگن

نیاز به استفاده بهینه از اراضی کشاورزی، به دلیل افزایش بسیار زیاد جمعیت و کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک، در حال حاضر، بیش از پیش احساس می گردد. در این راستا، ارزیابی کیفی تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید آنها، گام مهمی در فرآیند برنامه ریزی استفاده بهینه از اراضی به حساب می آید. صرفه اقتصادی نیز یکی از عوامل مهمی است که کشاورزان را ترغیب می کند تا نسبت به کشت یک محصول اقدام کنند. بنابر این علاوه بر ارزیابی کیفی و کمی، می توان بر اساس مقدار سود خالص یا ناخالص در واحد سطح، از نظر اقتصادی نیز تناسب اراضی را مورد ارزیابی قرار داد. این تحقیق به منظور انجام ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب اراضی منطقه شهرکرد برای ذرت علوفه ای، مقایسه دو مدل فائو و واگنینگن در تعیین پتانسیل تولید و تعیین سطح مدیریت انجام گرفت. برای نیل بدین مقصود، با انطباق خصوصیات اراضی با نیازهای رویشی گیاه مورد نظر، از طریق روش های محدودیت ساده و پارامتریک و با استفاده از نرم افزار ales، کلاس تناسب واحدهای اراضی برای ذرت علوفه ای تعیین گردید. برای ساختن مدل در نرم افزار ales، روش محدودیت ساده به کار رفت. یک بانک اطلاعاتی دربرگیرنده واحدهای خاک، خصوصیات خاک و نیازهای رویشی ذرت علوفه ای در محیط نرم افزار ایجاد و سپس اطلاعات مربوط به خصوصیات اراضی با نیازهای رویشی ذرت علوفه ای انطباق داده شد. پتانسیل حرارتی- تابشی تولید ذرت علوفه ای آبی به کمک دو مدل فائو و واگنینگن برآورد شد.سپس پتانسیل تولید اراضی با ضرب کردن شاخص خاک در پتانسیل حرارتی- تابشی تولید، محاسبه گردید. شاخص خاک که نشان دهنده اثر مشخصات محدود کننده آن در کاهش تولید است، از دو فرمول استوری و ریشه دوم بدست آمد. در نهایت، از طریق روش های نرخ بازده داخلی، سود ناخالص، ارزش فعلی خالص و نسبت منفعت به هزینه، با استفاده از نرم افزار ales، کلاس تناسب اقتصادی واحدهای اراضی برای ذرت علوفه ای تعیین گردید. برای ساختن مدل در نرم افزار ales، یک بانک اطلاعاتی در بر گیرنده واحدهای خاک، خصوصیات خاک، نیازهای رویشی ذرت علوفه ای، عملکرد، نرخ بازده وام بانکی، هزینه های ثابت و متغیر و قیمت فروش هر واحد ذرت علوفه ای در محیط نرم افزار ایجاد و سپس کلاس تناسب اقتصادی تعیین شد. نتایج نشان داد که وقتی از نرم افزار ales استفاده می شود و زمانی که در روش پارامتریک، فرمول ریشه دوم به کار می رود، اغلب واحدهای اراضی برای کشت آبی ذرت علوفه ای، در زیر کلاس تناسب کیفی (s2c) قرار می گیرند. زمانی که فرمول استوری مورد استفاده قرار می گیرد، اغلب واحدهای اراضی به علت ضرب درجات تناسب و نه به خاطر محدودیت هر یک از مشخصات اراضی، دارای تناسب بحرانی (s3c) می شوند. بیشترین محدودیت را برای کشت آبی ذرت علوفه ای در منطقه مورد مطالعه، متوسط درجه حرارت حداقل سیکل رشد و نسبت تعداد ساعات آفتابی به طول روز در مرحله رشد رویشی ایجاد می کنند و در بعضی واحدهای اراضی، ph خاک نیز عامل محدود کننده تولید به حساب می آید. پتانسیل حرارتی- تابشی ذرت علوفه ای آبی که از طریق مدل فائو بدست می آید بیشتر از مقدار پتانسیلی است که با استفاده از مدل واگنینگن محاسبه می گردد. سطح مدیریت در اغلب واحدهای اراضی بالا است. ارتباط خطی قوی بین پتانسیل تولید اراضی و عملکرد زارعین نشان می دهد که روشهائی که در این تحقیق برای پیش بینی پتانسیل تولید اراضی به کار رفته اند، روشهای قابل قبولی هستند. برای هر دو مدل، استفاده از فرمول استوری برای محاسبه شاخص خاک، ارجحیت دارد. در ارزیابی اقتصادی وقتی روش ارزش فعلی خالص به کار می رود، اغلب واحدهای اراضی، در زیر کلاس تناسب (s2) قرار می گیرند و زمانی که از سه روش دیگر استفاده می گردد، کلاس تناسب اقتصادی تمامی واحدهای اراضی (s1) می گردد. کلاس تناسب اقتصادی به دست آمده بر مبنای روش محاسبه سود ناخالص، بدون استفاده از نرم افزار ales، در 40% واحدهای اراضی، (s2) و در 60% آنها (s1) می باشد. نتایج تعیین کلاس تناسب اقتصادی به کمک نرم افزار ales بر مبنای روش محاسبه ارزش فعلی خالص با طبقه بندی کیفی تناسب اراضی مطابقت بیشتری دارد.