مطالعه پایداری علف‏کش سولفوسولفورون در نظام‏های مختلف خاک‏ورزی در گندم

چکیده آگاهی از پایداری علف‏کش‏ها در خاک، به علت اهمیت آن در تعیین‏ پتانسیل علف‏کش‏ها در آلوده‏کردن محیط و آسیب‏رسانی به گیاهان زراعی امری ضروری است. به منظور مطالعه پایداری علف‏کش سولفوسولفورون در نظام‏های مختلف خاک‏ورزی در گندم، آزمایشی در مرکز تحقیقات هاشم‏آباد گرگان در قالب طرح کرت‏های خرد شده با چهار تکرار و دو فاکتور انجام شد. خاک‏ورزی به عنوان عامل اصلی در هفت سطح، شامل خاک‏ورزی حفاظتی با کمبینات، بی‏خاک‏ورزی با خطی‏کار بالدان، خاک‏ورزی حفاظتی با چیزل‏پکر، خاک‏ورزی حفاظتی با دستگاه طرح دلتا، خاک‏ورزی سطحی با دیسک سنگین، بی‏برگردان‏ورزی با گاوآهن قلمی و دیسک، خاک‏ورزی مرسوم با گاوآهن برگردان‏دار و دوبار دیسک و علف‏کش به عنوان عامل فرعی در دو سطح کاربرد و عدم‏کاربرد علف‏کش در نظرگرفته ‏شد. نمونه‏برداری از خاک در فواصل زمانی، 5 ساعت، 7، 15، 30، 65 و 80 روز پس از سم‏پاشی انجام شد. تنفس میکروبی خاک، ماده آلی وph خاک به عنوان فاکتورهای موثر بر پایداری علف‏کش اندازه‏گیری شدند. برای بررسی اثر سمیت سولفوسولفورون در خاک، از گیاه گوجه‏فرنگی به عنوان گیاه شاخص استفاده شد. برای تعیین بقایای سولفوسولفورون در خاک، روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (hplc) مورد استفاده قرار گرفت. شرایط دستگاه شامل ستون rp – c18، آشکارساز فوتونی (pda)، فاز متحرک شامل آب: استونیتریل: ارتوفسفریک‏اسید (با نسبت حجمی 20: 80: 1/0) و شدت جریان یک میلی‏متر بر دقیقه بود. طول موج حداکثر جذب برای سولفوسولفورون، 234 نانومتر تعیین شد و زمان بازداری در این شرایط 7/2 دقیقه بود. برای توصیف روند کاهش علف‏کش سولفوسولفورون در طی زمان از معادله کینتیک مرتبه اول استفاده شد. نتایج نشان داد کمترین میزان ماندگاری علف‏کش سولفوسولفورون متعلق به تیمار بی‏خاک‏ورزی با خطی‏کار بالدان با نیمه‏عمر 62/4 روز بود. تیمار خاک‏ورزی حفاظتی با کمبینات و خاک‏ورزی مرسوم با نیمه‏عمر 3/6 روز و خاک‏ورزی حفاظتی با دستگاه طرح دلتا و خاک‏ورزی سطحی با دیسک سنگین با نیمه‏عمر 9/9 روز در مرتبه‏های بعدی قرار گرفتند. بیشترین میزان پایداری علف‏کش سولفوسولفورون در تیمار خاک‏ورزی حفاظتی با چیزل‏پکر (55/11 روز) مشاهده شد. زمان 90 درصد کاستی علف‏کش برای سیستم بی‏خاک‏ورزی، خاک‏ورزی حفاظتی با کمبینات و خاک‏‏ورزی رایج، خاک‏ورزی حفاظتی با دستگاه طرح‏دلتا و خاک‏ورزی سطحی و خاک‏ورزی حفاظتی با چیزل‏پکر به ترتیب معادل 34/15، 92/20، 88/32 و 38/36 روز بود. در همه‏ی سیستم‏های خاک‏ورزی، 40 روز پس از سم‏پاشی، هیچ‏گونه اثر سمیتی روی گوجه‏فرنگی به عنوان گیاه شاخص مشاهده نشد. واژه‏های کلیدی: ‏خاک‏ورزی، سولفوسولفورون، پایداری علف‏کش، نیمه‏عمر، زیست‏سنجی.