تأثیر مصرف توأم روی و کادمیوم بر دو رقم برنج (واندانا و هاشمی) در شرایط غرقاب و غیرغرقاب

خشکی از مهم ترین تنش های غیر زیستی محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان است و کمبود آب به عنوان یک معضل جهانی مطرح و کشور ما نیز با این قضیه مواجه است. برنج بعد از گندم دومین گیاه زراعی مهم دنیا بوده و نیاز آبی آن بیشتر از سایر گیاهان زراعی است. در این راستا محققان اصلاح نبات، ارقامی از برنج را اصلاح و با نام برنج غیر غرقاب معرفی نموده اند که ضرروت دارد عکس العمل این ارقام جدید در خاکهای مختلف و همینطور در شرایط متفاوت تغذیه ای مطالعه و بررسی شود. در این مطالعه تأثیر رقم برنج، رژیم رطوبتی، سطوح روی (zn) و کادمیوم (cd) بر رشد و تغذیه گیاه برنج در شرایط گلخانه ای بررسی گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. فاکتور ها شامل دو رقم برنج ( واندانا و هاشمی)، رطوبت در دو سطح غرقاب دائم و غیر غرقاب (اشباع تا fc)، عنصر zn از منبع نیترات zn در سه سطح (0، 5 و 10 میلی گرم بر کیلوگرم خاک)، عنصر cd از منبع نیترات cd در سه سطح (0، 5 و 10 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) بودند. بعد از اتمام دوره رشد رویشی، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، ارتفاع گیاه، تعداد برگ و پنجه، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، طول و حجم ریشه، شاخص کلروفیل، غلظت و مقدار cd، zn و p در ریشه و بخش هوایی، فاکتور انتقال این عناصر و غلظت قابل استخراج با dtpa عناصر cd، zn، fe و mn در خاک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که رقم واندانا وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، طول و حجم ریشه، تعداد برگ و پنجه، کارایی مصرف آب، غلظت cd ریشه، غلظت zn بخش هوایی و ریشه و مقدار zn بخش هوایی و فسفر ریشه بیشتری داشت و رقم هاشمی بیشترین میزان کلروفیل برگ، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، غلظت cd بخش هوایی، مقدار zn و cd ریشه، غلظت و مقدار p بخش هوایی و غلظت p ریشه را داشت. در مقدار cd بخش هوایی بین رقم ها تفاوت معنی-داری مشاهده نشد. در شرایط غرقاب بیشترین وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، طول و حجم ریشه، تعداد برگ و پنجه، کارایی مصرف آب، غلظت و مقدار cd ریشه، مقدار zn بخش هوایی و ریشه، غلظت zn ریشه و غلظت و مقدار p بخش هوایی و ریشه بدست آمد. در شرایط غیرغرقاب بیشترین میزان کلروفیل برگ، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، غلظت و مقدار cd بخش هوایی و غلظت zn بخش هوایی بدست آمد. تفاوتی در میزان zn خاک قابل استخراج با dtpa بعد از برداشت گیاهان، در رژیم های رطوبتی مشاهده نشد. با افزایش مقدار zn مصرفی، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، طول و حجم ریشه، تعداد برگ و پنجه، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، کارایی مصرف آب، مقدار cd بخش هوایی، غلظت و مقدار zn بخش هوایی و ریشه، مقدار p بخش هوایی و ریشه، zn خاک قابل استخراج با dtpa زیاد شد اما غلظت cd بخش -هوایی و ریشه، مقدار cd ریشه، غلظت cd و fe و mn خاک قابل استخراج با dtpa کاهش یافت. با مصرف cd، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، حجم ریشه، تعداد برگ، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، کارایی مصرف آب، مقدار zn و p بخش -هوایی و ریشه ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت ولی میزان شاخص کلروفیل، غلظت p بخش هوایی و ریشه، غلظت fe و zn قابل استخراج با dtpa کاهش یافت. اثر متقابل رقم و رژیم رطوبتی در مورد همه ویژگیهای رشد گیاهی، غلظت و مقدار عناصر مورد مطالعه در بخش هوایی و ریشه ها و فاکتور انتقال آنها به غیر از تعداد برگ، غلظت zn بخش هوایی و ریشه، فاکتور انتقال zn و cd معنی دار شد. اثر متقابل رقم و سطوح zn در همه موارد معنی دار شد. اثر متقابل رژیم رطوبتی و سطوح zn در غلظت zn بخش هوایی و فاکتور انتقال cd معنی دار شد. همچنین اثر متقابل رقم و سطوح cd فقط در تعداد برگ و پنجه، قطر ساقه، غلظت، مقدار p بخش هوایی و فاکتور انتقال zn معنی دار نشد. اثر متقابل رژیم رطوبتی و سطوح cd در مورد قطر ساقه، غلظت zn بخش هوایی، غلظت و مقدار p بخش هوایی معنی دار نشد. در ضمن اثر متقابل سطوح zn و cd در مورد قطر ساقه، مقدار cd بخش هوایی و zn خاک قابل استخراج با dtpa معنی دار نشد.