بررسی صفات، جایگاه و مسوولیت قاضی در فقه اسلامی و حقوق ایران

.صفات و شرایط قاضی طبق موازین فقهی به وسیله قانون معین می شود. بعضی از این شروط شرط صحت و نفوذ حکم قاضی است، مانند بلوغ، عقل، ایمان، عدالت و مرد بودن. این شروط مورد اتفاق تمامی فقهای اسلامی در تمام مکاتب فقهی است و برخی دیگر از شروط، شرط صحت و نفوذ صفات حکم قاضی نبوده و اختلافی هستند مثل کتابت، بصر ، سمع و ... اصلی ترین و اساسی ترین وظیفه قاضی برقراری عدالت و استقرار حقوق و حفظ نظم عمومی از طریق حل وفصل دعاوی و الزام اشخاص به رعایت قوانین است. این امر از طریق رعایت اصول و آدابی که در شرع مقرر گشته محقق می شود و لازمه آن استقلال و بی طرفی قاضی است. مطابق قاعده ی فقهی«لاضرر» و قواعد«اتلاف» و«تسبیب» که نافی ضرر و ضرار از سوی شخصی به شخص دیگر، اعم از حقیقی و حقوقی است، چنانچه در اثر تقصیر قاضی حکمی علیه کسی صادر شود و باعث ورود زیان مادی یا معنوی به شخص گردد، قاضی ضامن است جبران خسارت نماید اما در صورت اشتباه وی دولت تاوان این خسارت را می پردازد. سیستم قضاوت شورایی، که حقوقدانان اهمیت ویژه ای برای آن قائلند، اشتباهات قضایی را به حداقل ممکن کاهش می دهد و قضات، مغلوب فکر و اندیشه ی شخصی خود نمی شوند و از طرف دیگر دادرسان تازه کار از تجربیات قضات با سابقه استفاده می کنند.