بررسی اثرات غرقابی و دما بر قدرت بذر و رشد گیاهچه گندم

تنش غرقابی یکی از عوامل موثر بر روی تولید گندم می‎باشد. در مرحله جوانه‎زنی و سبز شدن حساسیت به کمبود اکسیژن شدید تر است. جوانه‎زنی، رشد گیاهچه و رشد رویشی تحت تأثیر عوامل محیطی بویژه دما و رطوبت خاک قرار می‎گیرد. شدت اثرات غرقابی بر روی رشد و تولید فرآورده‎های فتوسنتزی به گونه‎ی گیاه، حتی ارقام زراعی در یک گونه، مرحله تکوین گیاه، ویژگی خاک (مانند ph و میزان مواد آلی) به ویژه به دمای خاک بستگی داشت. این تحقیق به منظور بررسی اثرات تنش غرقابی در دماهای متفاوت بر قدرت بذر و رشد رویشی گندم در قالب تجزیه مرکب با طرح پایه کاملاً تصادفی در 4 سطح غرقاب (0، 24، 48 و 96 ساعت) و 3 سطح دما (5، 10 و 20 درجه سانتی‎گراد) با 4 تکرار انجام شد. در بخش آزمایشگاهی بذرهای گندم (triticum aestivum l.) رقم 8019n تحت تاثیر تیمار غرقابی و دما قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، حداکثر، سرعت و درصد جوانه‎زنی به طور معنی‎داری با افزایش غرقاب در هر سه دما کاهش یافت، ولی سرعت رشد گیاهچه تنها با افزایش طول دوره غرقاب کاهش معنی‎داری نشان داد. در بخش گلخانه‎ای در مرحله رویشی (4 تا 5 برگی) گیاهان تحت تأثیر غرقاب در دماهای مختلف قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، اثر دما بر تعداد برگ، ارتفاع بوته، کلروفیل و نسبت fv/fm معنی‎دار نبود، ولی بر سطح برگ و وزن خشک گیاهچه اثر معنی‎داری داشت. طول دوره غرقابی بر تعداد برگ، سطح برگ، ارتفاع بوته، وزن خشک گیاهچه، کلروفیل و نسبت fv/fm اثر معنی‎داری داشت. اثر متقابل طول دوره غرقابی و دما، بر تعداد برگ، سطح برگ، ارتفاع بوته، وزن خشک گیاهچه و کلروفیل اثر معنی‎داری داشت. به طوری‎که بیشترین تعداد برگ، سطح برگ، ارتفاع بوته، وزن خشک گیاهچه و کلروفیل در تیمار شاهد (0 ساعت غرقاب) در دمای 20 درجه سانتی‎گراد و کمترین آن‎ها در تیمار 96 ساعت غرقاب در دمای 20 درجه سانتی‎گراد مشاهده شد. همچنین اثر دما، طول دوره غرقابی و اثر متقابل دما در طول دوره غرقابی بر فعالیت آنزیم‎ها الکل دهیدروژناز و فروکتوز 1و6 بیس فسفات آلدولاز در سطح 1 درصد معنی‎دار بود. با افزایش طول دوره غرقاب فعالیت آنزیم‎ها الکل دهیدروژناز و فروکتوز 1و6 بیس فسفات آلدولاز در دماهای 5 و 10 درجه سانتی‎گراد افزایش یافت. در دمای 20 درجه سانتی‎گراد با افزایش طول دوره غرقاب تا 48 ساعت فعالیت هر دو آنزیم افزایش ولی با افزایش طول دوره غرقاب تا 96 ساعت فعالیت هر دو آنزیم کاهش معنی‎داری یافت. که این کاهش می‎تواند به دلیل تخریب فتوسیستم ii باشد.