مقایسه اثر بخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری و آموزش مهارتهای مقابله ای در کاهش بیش انگیختگی و کرختی هیجانی جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه

مقدمه: اختلال استرس پس از ضربه نوعی اختلال اضطربی است که در افرادی که در معرض حوادث آسیب رسان قرار گرفته اند بروز می کند. بیش انگیختگی و کرختی هیجانی از ملاک های تشخیصی اختلال استرس پس از ضربه می باشد. زوج درمانی شناختی- رفتاری برای اختلال استرس پس از ضربه (مانسون و فریدمن، زیر چاپ) مدل درمانی جدیدی می باشد که برای کاهش شدت نشانه های اختلال استرس پس از ضربه و بهبودی سازگاری ارتباطی طراحی شده است . آموزش بیماران برای استفاده از مهارت های مقابله ای اثربخش، بخشی از درمان اختلال استرس پس از ضربه می باشد. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری و آموزش مهارت های مقابله ای در کاهش شدت نشانه های بیش انگیختگی و کرختی هیجانی اختلال استرس پس از ضربه ناشی از جنگ جانبازان همدان بود. روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری می باشد. تعداد 36 نفر از جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه ناشی از جنگ، به صورت تصادفی به سه گروه؛ دو گروه مداخله (زوج درمانی شناختی- رفتاری و آموزش مهارت های مقابله ای) وکنترل تقسیم شدند. آزمودنی های گروه زوج درمانی شناختی- رفتاری به مدت 12 جلسه 5/1 ساعته، در جلسات زوج درمانی شناختی- رفتاری شرکت کردند و آزمونی های گروه آموزش مهارت های مقابله ای به مدت 10 جلسه 2 ساعته، تحت آموزش مهارت های مقابله ای قرار گرفتند. فهرست اختلال استرس پس از ضربه ویرایش نظامی ( pcl-m) برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده های حاصل با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر، تحلیل واریانس چند متغیری، کوواریانس، تی مستقل، تی وابسته و آزمون های تعقیبی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج حاصل آشکار ساخت که میان گروه های مداخله و کنترل از لحاظ شدت بیش انگیختگی و کرختی هیجانی، پس از خاتمه جلسات درمانی تفاوت معناداری وجود دارد. زوج درمانی شناختی - رفتاری و آموزش مهارت های مقابله ای بطور معناداری شدت نشانه های بیش انگیختگی و کرختی هیجانی را کاهش داده بود و تغییرات پس از پیگیری 2 ماهه ماندگار بوده و ادامه داشت. گروه های آزمایش (زوج درمانی شناختی– رفتاری و آموزش مهارت های مقابله ای) تفاوت معناداری در کاهش شدت نشانه های بیش انگیختگی و کرختی هیجانی نداشتند. نتیجه گیری: زوج درمانی شناختی- رفتاری و آموزش مهارت های مقابله ای در کاهش شدت نشانه های بیش انگیختگی و کرختی هیجانی موثر هستند. کلید واژه: اختلال استرس پس از ضربه، بیش انگیختگی، کرختی هیجانی، زوج درمانی شناختی- رفتاری، مهارت های مقابله ای