کارایی گیاه پالایی نعناع فلفلی مایکوریزایی و باکتریایی، در خاک های آلوده شده با فلزات سنگین

چکیده امروز آلودگی به فلزات سنگین به یک مشکل جدی زیست محیطی تبدیل شده است. به دلیل اهمیت امنیت سلامت انسان و همچنین حفظ محیط زیست، مشکل فلزات سمی باید حل شود. با اینحال بدلیل هزینه بالای پاکسازی به روش تکنولوژی های رایج، علاقه به پالایش مکان های الوده با استفاده از روش های دوستدار محیط زیست رو به افزایش است.یکی از این روش ها ی رو به گسترش و کم هزینه، پالایش در محیط به کمک گیاه پالایی یعنی بهره گیری از گیاهان برای حذف، کاهش و تثبیت آلاینده هاست.نتایج آزمایش های زیادی ثابت کرد است که همزیستی گیاه با قارچ ها و میکرواورگانیسم های مفید ساپروفیت از طریق روش هایی چون ترسیب یا انباشت فلزات دسنگین، نگه داشتن غلظت فلزات سنگین در حد زیر مقادیر بحرانی سمیت در گیاه و همچنین بهبود رشد و تغذیه گیاه، ممکن است کارایی فرایند گیاه پالایی را افزایش دهند. به منظور بررسی کارایی گیاه پالایی گیاه دارویی نعناع فلفلی در خاک آلوده به فلزات سب و کادمیوم، آزمایشی در گلخانه های تحقیقاتی گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در فاصله فروردین تا شهریور 1389 اجرا گردید.آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با فاکتور های گوگرد ( 0 ، 1500 و 3000 کیلو گرم در هکتار)، تلقیح مایکوریزا ( تلقیح و عدم تلقیح)، باکتری تیو باسیلوس (تلقیح با باکتری و عدم تلقیح) با سه تکرار انجام شد. خاک زراعی جمع آوری شده از مزارع آیش به نسبت 2 به 1 با ماسه ریز مخلوط شده و پس از استریل با بخار به عنوان بستر کاشت مورد استفاده قرار گرفت.جهت اعمال سطح آلودگی به مورد نظر به گلدان های پلاستیکی با وزن 4 کیلو گرم محلول نیترات کادمیوم (cd(no3)2.4h2o) و استات سرب (c4o4pb.3h2o)استفاده و به ازای هر کیلو گرم خاک خشک میزان 50 میلی گرم از فلزات سرب و کادمیوم اضافه گردید.کود بیولوژیک متشکل از باکتری های اکسید کننده گوگرد(باسیلوس تیو اکسیداز ) با عنوان تجاری بیو سولفور از شرکت مهر آسیا مورد استفاده قرار گرفت. پس از پایان آزمایش و برداشت گیاهان، قسمت های ساقه و ریشه جدا و انباشت فلزها در ریشه، اندام های هوایی و تفاله پس از اسانس گیری، اندازه گیری شد. همچنین شاخص غلظت زیستی در ریشه و اندام های هوایی و شاخص انتقال برای کادمیوم و سرب به صورت جداگانه محاسبه گردید. غلظت زیستی بالا در ریشه و میزان بسیار کمتر آن در اندام های هوایی و شاخص انتقال پایین به دست آمدا برای دو فلز، نشان داد که گیاه دارویی نعناع فلفلی در مقابل این دو فلز، بیشتر از اینکه گیاه پالاینده باشد به یک یک گیاه تثبیت کننده شبیه تر است. واکنش گیاه از نظر افزایش کارایی جذب فلزات سنگین تحت تیمارهای بیولوژیک مایکوریزا و باکتری بسیار مثبت تر از تیمار با سطوح گوگرد بود.بطوریکه با بیشترین مقدار کادمیوم و سرب تجمع یافته در ریشه به ترتیب 579.27 و 253.40 میلی گرم بر کیلو گرم ماده خشک به تیمار و کاربرد همزمان مایکوریزا، باکتری و سه تن گوگرد در هکتار مربوط بود. علاوه بر این، نتایج این آزمایش نشان داد که نعناع فلفلی کشت شده در خاک آلوده تقریبا بطور کامل عاری از فلزات سنگین سرب و کادمیوم است. از اینرو پیشنهاد می شود که کاربرد نعناع فلفلی در اراضی آلوده به فلزات سنگین می تواند به عنوان یک راهکار مناسب برای گیاه پالایی سرب و کادمیوم از محیط و نیز جهت ممانعت از ورود این آلایندهای سمی به زنجیره غذایی انسانه مد نظر قرار گیرد.