سنجش وضعیت و روند پایداری بخش انرژی در ایران(کاربرد منطق فازی)

چکیده مبحث توسعه که یکی از موضوعات گسترده در اقتصاد به شمار می رود در اواسط دهه 1980، جهش مناسبی را به سوی کمال آغاز کرد و به مفهوم فراگیر توسعه پایدار پیوند خورد. اصطلاح توسعه پایدار را می توان ترکیبی از دو واژه اغلب متضاد پیشرفت اقتصادی - صنعتی و کیفیت زیست محیطی دانست که دو جنبه ی متفاوت را در یک نماد متحد می سازد. هر چند توسعه پایدار از جنبه های مختلف قابل بررسی است لکن برخی محققین محوریت اصلی در توسعه پایدار را در بخش محیط زیست می دانند که به تبع آن توجه به بخش انرژی و نقش آن در توسعه و پیشرفت جوامع امری انکار ناپذیر است. در همین راستا پایداری انرژی را می توان نگاه موازی به حال و آینده در ارتباط با مکانیسم های تأمین و مصرف انرژی دانست. یکی از چالش های برنامه ریزی در راستای توسعه پایدار انرژی، هدف گذاری کمّی در برنامه های توسعه ملی به عنوان ابزاری عملی برای نظارت بر چگونگی پیشرفت در مسیر پایداری است. این امر ناشی از مبهم و غیر دقیق بودن مفهوم کیفی توسعه پایدار و ابعاد گسترده و چند وجهی این مضمون می باشد؛ که فرمول بندی ریاضی، استدلال، کنترل و تصمیم گیری در مورد آن را دشوار می سازد . بر مبنای این ملاحظات در این تحقیق، منطق فازی که منطق حاکم بر مجموعه های مبهم است، برای برآورد یک شاخص ترکیبی در حوزه پایداری انرژی به کار رفته است . روند شاخص ترکیبی پایداری انرژی که در حقیقت ابزاری برای سنجش و مقایسه حرکت کلی به سوی اهداف پایداری انرژی است به کمک بسته نرم افزاری matlab و برای دوره زمانی 1387-1370 برای ایران تخمین زده شده است . برای این منظور تعداد 8 متغیر به عنوان مولفه های توضیح دهنده پایداری در زمینه های الگوی تولید و مصرف انرژی، امنیت انرژی، دسترسی به انرژی، قدرت پرداخت و تغییرات آب و هوا (اثر co2) مورد استفاده قرار گرفته است که در قالب یک سیستم فازی سه لایه ای ، ابتدا به ابعاد اصلی پایداری انرژی یعنی بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تبدیل و در نهایت با ترکیب این سه بعد، شاخص نهایی ترکیبی پایداری انرژی به دست آمده است . نتایج حاصل از برآورد مدل برای دوره مذکور ضمن نمایش روند نزولی از پایداری انرژی در ابعاد اقتصادی و زیست محیطی و سیر صعودی در بعد اجتماعی آن، در کل حاکی از روند نزولی شاخص ترکیبی پایداری انرژی برای ایران می باشد.