تاثیر اتوفن بر مقدارکربو هیدرات ها و پارامتر های رشد در سورگوم شیرین

سورگوم شیرین متعلق به طایفه آندروپوگونه، زیر تیره پانیکوایده وخانواده گندمیان است و بعد از برنج، گندم، ذرت و جو بیشترین سطح کشت را در جهان دارا می باشد. این گیاه منبع اولیه غذایی مردم مناطق نیمه خشک آفریقا و آسیا است. سورگوم شیرین گیاهی مقاوم به شرایط گرم و خشک دنیا از جمله ایران است. ساقه این گیاه به علت تجمع انواع کربوهیدرات های غیرساختمانی اهمیت بالایی دارد. در این خصوص استفاده از عوامل و موادی که بتواند میزان بیوماس و قند رادر این گیاه افزایش دهد از نظر اقتصادی مهم است. هورمون ها از جمله عواملی هستند که می توانند روی رشد و نمو گیاهان اثر بگذارند. در گیاهان هورمون های متعددی وجود دارد، از جمله اتیلن که می تواند باعث رشد شود. این هورمون در دمای فیزیولوژیکی به صورت بخار وجود دارد که در شرایط هوای آزاد قابل استفاده نمی باشد. لذا از ماده شیمیایی به نام اتفون با نام علمی 2 کلرواتیل فسفونیک اسید که اتیلن رابه آرامی در گیاه آزاد می کند استفاده می شود. این ترکیب در محلول های آبی و بافت های گیاهی به صورت خود به خود تجزیه شده و اسید فسفوریک و اتیلن را آزاد می کند. گزارش شده است که اتوفن به مقدار 5/1 میلی مولار می تواند سرعت فتوسنتز را در خردل افزایش دهد . درسال 1989 متوجه شدند که این هورمون باعث به تعویق انداختن گلدهی و افزایش قند در نیشکر می شود. لذا هدف از این تحقیق به کار بردن غلظت های مختلف اتفون بر روی ارقام مختلف سورگوم شیرین در مراحل مختلف رشد است. این آزمایش در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه اصفهان واقع در زغمار( 26 کیلومتری جاده اصفهان- زیار) انجام گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده طرح کرت های دو بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. زمان های برداشت به کرت های اصلی و ارقام به کار رفته به کرت های فرعی و غلظت های مختلف اتوفن به کرت های فرعی فرعی اختصاص داده شدند. پنج غلظت مختلف اتوفن شامل: (کنترل)، ppm 200، ppm 400، ppm 600 وppm 800، دو رقم سورگوم شیرین شامل: کلر و سفرا و 3 زمان برداشت شامل زمان های : 8 برگی، غلاف و گلدهی بودند. روش کاشت به صورت جوی و پشته ای بود و هر کرت فرعی شامل کاشت پنج ردیف به فواصل 75 سانتیمتر و طول هشت متر بود. درزمین محل آزمایش 300 کیلوگرم در هکتار کود فسفات آمونیوم و 100 کیلوگرم در هکتارکود اوره پاشیده شده و به وسیله دیسک با خاک مخلوط گردید و زمین آبیاری گردید. سه روز بعد در محل داغ آب شیاری به عمق 5 سانتی متر حفر گردیده و بذور ارقام سورگوم شیرین مطابق نقشه طرح در محل شیارها ریخته شد. سپس 5-3 سانتی متر خاک بر روی بذور ریخته و آبیاری گردید. به منظور کنترل علف های هرز همراه با اولین آبیاری از علف کش آترازین به مقدار 5/1 کیلوگرم در هکتار استفاده شد. تعدادی از اندازه گیری ها در مزرعه ( طول ساقه، قطر ساقه، وزن، درصد بریکس) و تعدادی در آزمایشگاه ( مقدار قند احیا و درصد قند ساکارز) انجام شد. اندازه گیری قند احیا به روش lane and eynone و اندازه گیری قند های غیر احیا به روش پلاریمتری انجام گرفت. طبق نتایج به دست آمده از این پژوهش: با افزایش غلظت هورمون، تاثیر معنی داری بر روی پارامتر های ارتفاع، قطر، بیوماس، درصد بریکس وحجم شربت مشاهده نشد اما مقدار قند احیاء و درصد ساکارز افزایش یافت. زمان هورمون پاشی بر روی پارامترهای ارتفاع، بیوماس، حجم شربت، قند احیاء و درصد ساکارز معنی دار بود و تمام پارامترهای فوق الذکر به جز درصد قند احیاء از مرحله هشت برگی تا گلدهی افزایش معنی داری را نشان دادند. ارتفاع، درصد بریکس و ساکارز در رقم کلر بیشتر از سفرا بوده ولی درصد قند احیاء، حجم شربت و بیوماس در رقم سفرا بیشتر از رقم کلر بود. با توجه به نتایج به دست آمده برای داشتن بیشترین درصد قند احیاء بهتر است رقم سفرا کاشته شود و غلظت ppm600 از اتوفن استفاده و در مرحله اول هورمون پاشی شود. و برای داشتن بیشترین درصد قند ساکارز بهتر است رقم کلر کاشته شود و غلظت ppm 800 از اتوفن استفاده و در مرحله سوم هورمون پاشی شود.