علل تعامل حکومت های محلی مازندران ، دیلمان و گیلان با زیدیان و اسماعیلیان ( 175 - 656 ق )

چکیده منطقه مازندران ، دیلمان و گیلان از دیرباز بستر مناسبی برای حضور قدرت های محلّی و نفوذ افکار و اندیشه های مستقل از خلافت عباسی بود . وجود حکومت های محلّی با پیشینه ای از دوره ساسانیان و ورود اندیشه های شیعی همراه با حضور زیدیان و اسماعیلیان که منجر به سلطه سیاسی گردید ، سامان گر روابطی میان این قدرت ها در منطقه شد . نیاز این قدرت های سیاسی ـ مذهبی برای حفظ موجودیّت خود ، منجر به تعامل ایشان گردید و براساس نظام فکری و فرهنگی موجود در هر یک ، علل متفاوتی موجد ساختار رفتاری آن ها شد . شناسایی و تبیین علل تعامل و سنجش زمینه های اصلی در روابط میان قدرت های مذکور و تأثیر این روابط بر ساختار کلی سیاسی و اجتماعی جامع? آن روز دغدغه اصلی پژوهش حاضر است که تحت عنوان « علل تعامل حکومت های محلّی مازندران ، دیلمان و گیلان با زیدیان و اسماعیلیان ( 175 – 656 ق ) » طراحی گردیده و بر این اساس هدف اصلی ، شناسایی علل تعامل حکومت های محلّی و دو فرق? سیاسی ـ مذهبی زیدیه و اسماعیلیه قرار گرفته است . مطابق مستندات تاریخی ، هر یک از قدرت های موجود برای پایایی و ماندگاری ، بنا به ضرورت با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و برای دستیابی به اهداف مورد نظر که در حیط? منافع شناخته شده برای هر یک قرار می گرفت ، شیوه های رفتاری متفاوتی اعم از همگامی ، تقابل و تقسیم منافع اتخاذ کردند . بر مبنای مطالعات صورت گرفته حفظ حاکمیّت برای حکومت های محلّی موجود مانند جستانیان ، پادوسبانان ، باوندیان و مسافریان علّت برقراری رابطه با زیدیان و اسماعیلیان شد و به فراخور دور? تاریخی و منافع ، شیوه های متفاوت رفتاری رقم خورد و در مقابل ،کسب حاکمیّت و حفظ موجودیّت مذهبی نیز برای زیدیان و اسماعیلیان علّت اصلی ایجاد رابطه با حکومت های محلّی گردید . نگاهی نو و روش مند به شیوه و علل تعامل قدرت های مقارن در منطقه مورد نظر برای دستیابی به واقعیّت های تاریخی و تلاش در ایجاد سیر منطقی در وصول به نتایج عمیق تر مدّ نظر پژوهشگر بوده است . تجزیه و تحلیل داده ها براساس دو روش قیاس و استقراء به طور مجزا و در نهایت در استنتاجی مشترک انجام شد . براساس طرح فرضیه ، شیوه تحقیق سیر از قوانین کلی به وقایع جزئی و به لحاظ استفاده از وقایع جزئی تاریخی ، شیوه حرکت از اجزاء به سوی کل مجموعه بود که در نهایت این دو دریافت به جمع بندی مشترکی در اثبات فرضیه ها منجر شد .