بررسی سفالینه های طبرستان قرون 4 و 5 ه.ق و الهام از طراحی و تکنیک آن جهت کاربرد امروزین

چکیده هنر هر قوم، بازتاب فرهنگ، آداب و رسوم و نوع معیشت آن قوم است و صنایع دستی، اساس تشکیل فرهنگ یک کشور و نقطه ی تلاقی هنر و صنعت است. در این راستا سفالینه ها امین ترین راوی از دیار کهن محسوب شده که طرح و نقش اجرا شده روی آن ها، بازتاب عقاید، فرهنگ و توتم مردم آن منطقه بوده و حکایت از ناگفته ها و اسطوره های مردم آن منطقه دارد. به طبرستان، باوجود برخورداری از پیشینه ی تاریخی غنی از دوران پارینه سنگی تا به امروز، از سوی پژوهشگران بومی و غیر بومی آن گونه که در خور است، پرداخته نشده و مورد عدم توجه کافی قرار گرفته است. طبرستان نیز در قرون 4 و 5 ه.ق، با موازات سایر شهرهای بزرگ ایران، پیشرفت هایی در زمینه ی شهرسازی، معماری و هنر به خصوص در عرصه ی سفالگری نمود. سفالینه های طبرستان قرون 4 و 5 ه.ق که عمدتا به سفال ساری مشهور بودند، سبک و شیوه ای خاص را به سفالگری ایران معرفی نمودند : سفالینه های رنگارنگ با لعاب گلی روی زمینه ی سفید. غالب نقوش را پرندگان شامل هد هد،کبوتر، طاووس تشکیل داده و از چارپایان گاو، بز و اسب و از حیوانات دریایی، ماهی را به تصویر کشیده است که در تجربه ی زیست سفالگر وجود داشته و بر روی این سفالینه ها به صورت مسبک پیاده شده است. از ویژگی های خاص سفال این منطقه، وجود نقطه چین های سفید دور نقوش می باشد. فرم سفالینه ها از نوع ظروف کاربردی به شکل کاسه و بشقاب سفالی از جنس خاک رس قرمز، خاص منطقه طبرستان با پوششی از انگوب سفید تا شیری رنگ می باشد. تکنیک از نوع نقاشی زیرلعابی و طراحی نقوش رنگارنگ روی زمینه ی سفید با ترکیب رنگ های سبز، سفید، قهوه ای، قرمز، سیاه و زرد تشکیل می دهد. نکته ی جالب توجه که در این سفال ها به چشم می خورد، زمین و عناصر زمین را ازدید پرنده درحال پرواز به گونه ای خاص، زیبا و رمزآلود به تصویر می کشد. این پایان نامه تاحدی توانسته نسبت به سایرین، به معرفی سفال مازندران به صورت تخصصی تر در محدوده ی قرون4 و5 ه.ق بپردازد و به بررسی روش و شیوه ی اجرای این سفالینه ها همت گمارد. امید آن هست تا از سوی پژوهشگران بومی و غیربومی مفید واقع گردد و بستری مناسب ارائه دهد.