مقایسه پاسخ های فیزیولوژیکی در ارقام مقاوم و حساس به شوری برنج ایرانی

پایداری نهال ها در مراحل اولیه رشد، یکی از مهم ترین فاکتورهای تعیین کننده بازده بالا در گیاهان زراعی است و به شدت بوسیله شوری خاک تحت تأثیر قرار می گیرد. گیاه برنج مخصوصا در مراحل نشا، به تنش شوری بسیار حساس می باشد. هدف از این تحقیق مقایسه پاسخ های فیزیولوژیک رقم خزر (حساس به شوری) و زاینده رود (مقاوم به شوری) تحت تنش شوری بود. ابتدا بذرهای برنج در معرض 0، 100 و 200 میلی مولار nacl قرار گرقتند. جوانه زنی دانه ها با افزایش غظت نمک به مقدار قابل توجهی کاهش یافت. درصد جوانه زنی رقم زاینده رود نسبت به رقم خزر بالاتر بود. سپس غلظت 100 میلی مولار برای مطالعات بیشتر انتخاب گشت. از گیاهان 25 روزه که به مدت 96 ساعت تحت تنش شوری 100 میلی مولار قرار گرفته بودند، به منظور بررسی میزان پرولین، سدیم و پتاسیم، سیلیس، رنگدانه های فتوسنتزی، کارایی فتوسیستم ii، میزان فعالیت آنزیم کاتالاز استفاده شد. تنش شوری سبب کاهش محتوای آبی برگ در هر دو رقم گشت. وزن تر و خشک ارقام با شوری به میزان متفاوتی کاهش یافت (به ترتیب 31%، 35% در ریشه خزر و 9/3%، 2/3% در ریشه زاینده رود و 72%، 51% در بخش هوایی رقم خزر و 57%، 34% در بخش هوایی زاینده رود). طول بخش هوایی نیز نسبت به گیاهان شاهد کاهش یافت (65% در رقم خزر و 53% در رقم زاینده رود)، اما تنش شوری باعث افزایش طول ریشه در هر دو رقم گشت (54% در رقم خزر و 26% در رقم زاینده رود). شوری میزان پرولین گیاه را افزایش داده و به مقدار 21/62 میکروگرم پرولین بر گرم وزن تر در بخش هوایی رقم خزر و 27/94 میکروگرم بر گرم وزن تر در بخش هوایی رقم زاینده رود افزایش داد. میزان سدیم در گیاهان تحت تنش 876% در بخش هوایی رقم خزر نسبت به گیاهان شاهد افزایش داشت و این افزایش در رقم زاینده رود 427% بود، تنش شوری میزان سیلیس بخش هوایی را نیز افزایش داده (334% در خزر و 85% در زاینده رود در مقایسه با گروه شاهد). به نظر می رسد که میزان پتاسیم به میزان سدیم بافت بستگی دارد. میزان کلروفیل a، b و کل با شوری کاهش یافت (به ترتیب 28%، 30%، 5/28% در رقم خزر و 35%، 31%، 5/33% در رقم زاینده رود). تنش شوری باعث افزایش معنی دار میزان کاتالاز در رقم زاینده رود شد ولی هیچ تغییری در رقم خزر نسبت به گیاهان شاهد مشاهده نشد. شوری 100 میلی مولار، نسبت fv/ fm را در رقم خزر کاهش داد ولی تفاوت معنی داری در این نسبت در رقم زاینده رود مشاهده نگشت.