تجارت و قاچاق اسلحه در خلیج فارس بین سالهای 1896-1925 / 1314-1343ق

خلیج فارس به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود و واقع شدن در مسیر خطوط دریایی از زمان های قدیم، مکان مناسبی برای تبادل کالاهای تجاری بود. دادوستد اسلحه از جمله کالاهایی بود که تجارت آن در خلیج فارس از قرن شانزدهم و همزمان با ورود دولت های اروپایی به این منطقه آغاز شد. دادوستد این کالا همانند سایر کالاها، در سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس رواج داشت و با توجه به نیاز ساکنین به اسلحه، بخشی از محموله های اسلحه در بازارهای این نواحی به فروش می رسید. در اواخر قرن نوزدهم، ممانعت از تجارت برده و راهزنی دریایی سبب گردید تا عده ای از افراد به این تجارت روی بیاورند. از آن جایی که تجارت اسلحه دارای سود سرشاری بود روز بروز بر توسعه و رونق آن افزوده می شد. با افزایش و توسعه تجارت اسلحه شمار زیادی از ساکنین کرانه ها مسلح شدند که این امر نتیجه ای جز نا امنی و اغتشاش در پی نداشت. به دنبال ایجاد چنین وضعیتی برخی دولت های منطقه مانند ایران و انگلستان- به دلیل به خطر افتادن منافعش در خلیج فارس- در صدد ممانعت از این دادو ستد بر آمدند. در همین راستا دولت ایران تجارت اسلحه را در کرانه شمالی ممنوع کرد. اما حکام کرانه جنوبی و برخی کشورهای صادر کننده اسلحه که طرف قرارداد با بنادر جنوبی بودند، حاضر به همکاری در این زمینه نبودند. در نتیجه بخش عمده ای از اسلحه به طور قاچاق از کرانه جنوبی به کرانه شمالی حمل می گردید. لذا انگلیس به منظور مبارزه با چنین وضعیتی دست به اقداماتی در سطح منطقه ای و بین المللی زد. اگرچه انگلیس هدف از این اقدامات را مبارزه با تجارت و قاچاق اسلحه اعلام می کرد ، اما حوادث و اتفاقاتی که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در حال وقوع بود، نشان داد که مبارزه با تجارت و قاچاق اسلحه بهانه ای بیش از جانب این دولت برای بسط نفوذ و سیطره خود در خلیج فارس و ممانعت از ورود سایر دول به این منطقه نبوده است. تا آنجا که سر انجام با قراردادن خلیج فارس در جزء مناطق ممنوعه در سال ???? م/ ???? ش در طی کنفرانس ژنو انحصار این تجارت را به دست آورد. هدف از این پژوهش بررسی تجارت و قاچاق اسلحه در خلیج فارس طی سال های 1896-1925م / 1314-1343 در خلیج فارس با تکیه بر منابع اصلی و آرشیوی می باشد.