بررسی رابطه ی عقل و دین از منظر مکتب تفکیک و نقد آن از منظر مرحوم علامه طباطبایی و استاد جوادی آملی

عقل نقش بارزی در تقویت دین داشته و دین نیز در ترویج تعقل گام های موثری برداشته است، بین این دو رابطه ی تنگاتنگی بر قرار است. به علت مطرح شدن برخی از موضوعات از جانب دین که یا از دسترس عقل خارج است و یا هر کسی ظرفیت فهم آنها را ندارد، به ظاهر نوعی ناسازگاری بین این دو منبع معرفت زا حاصل می شود. حل ناسازگاری ظاهری میان این دو، سبب پیدایش جریان های فکری هم چون «مکتب تفکیک» شده. تفکیکیان بیان می کنند که اساساً میان معارف بشری – از هر قبیل که باشد- و معارف وحیانی تفاوت ماهوی وجود دارد. هماهنگی میان عقل (فلسفی) با دین امری ناشدنی و غیر ممکن است. در مقابل، گروهی قائل به هماهنگی عقل و وحی در طریق کسب معرفت دینی هستند و معتقدند، بدون استفاده ی همگرا از این دو موهبت الهی، امکان رسیدن به شناخت متعالی دین وجود ندارد. دو حکیم متأله یعنی علامه محمد حسین طباطبایی و شاگردانشان و هم چنین استاد جوادی آملی به عنوان دو نماینده یِ تمام عیار گروه اخیر هستند. ضمن بیان دیدگاه مکتب تفکیک در خصوص رابطه ی عقل و دین، به نقد این دیدگاه با تکیه برآراء این دو حکیم می پردازیم. با توجه به اعتبار عقل از نظر دین و استحکام معرفتی بدیهیات عقلی می توان نحوه ای از استقلال برای عقل در حوزه دین قائل شد.