تعیین محدوده ی شکست امواج با استفاده از مدل موج و جریان دریای خزر (caswac) و ویژگی های مورفودینامیک رسوبی در سواحل انزلی و امیرآباد

در دریاها و اقیانوس ها امواج با مشخصات متفاوتی وجود دارند که به وسیله ی عوامل مختلفی همچون جزر و مد، زلزله، آتشفشان، باد و . . . ایجاد شده اند. در دریای خزر تنها امواج ناشی از باد قابل توجه می باشند که این گونه امواج در اثر وزش بادهایی با سرعت های مختلف و جهات گوناگون، به علت تنش ایجاد شده توسط باد روی سطح آب دریا تشکیل می شوند و پس از تشکیل امواج ناشی از باد در آب عمیق، امواج ضمن نزدیک شدن به ساحل، هم زمان با ورود به آب های کم عمق به تدریج بستر را احساس کرده و دچار تغییراتی می شوند که پدیده های مهم خیزش، انکسار و شکست امواج از آن جمله اند. هدف از انجام این تحقیق بررسی یکی از این تغییرات یعنی شکست موج و تعیین محدوده ی شکست امواج در مناطق انزلی و امیرآباد، واقع در سواحل جنوبی دریای خزر می باشد. این تحقیق به دو روش انجام شد، ابتدا با استفاده از مدل موج دریای خزر (caswac) و سپس با کمک گرفتن از عوارض مورفودینامیک رسوبی که نتیجه ی عملکرد امواج و جریانات بر مناطق ساحلی و عکس العمل سواحل در مقابل این نیروها می باشند و بر روی رسوبات نقش بسته اند. در این تحقیق به علت عدم دسترسی به دستگاه های اندازه گیری مستقیم پارامترهای امواج در آب عمیق (ارتفاع و پریود)، به کمک مدل caswac و با استفاده از آمار باد 43 ساله ایستگاه های سینوپتیکی انزلی و امیرآباد، مشخصه های امواج آب عمیق تعیین و سپس با استفاده از مدل caswac امواج از آب عمیق به آب کم عمق منتقل شدند و اثرات خیزش و انکسار بر روی آن ها اعمال و مشخصات امواج در ناحیه ی شکست (شامل ارتفاع موج در نقطه ی شکست، عمق آب در نقطه ی شکست، ضریب خیزش، ضریب انکسار و زاویه ی هجوم موج) محاسبه و با استفاده از نقشه های هیدروگرافی موجود محدوده ی شکست امواج در مناطق انزلی و امیرآباد مشخص و نیز مسیر حرکت امواج از آب های عمیق تا ناحیه ی شکست به صورت گرافیکی نمایش داده شد. سپس طی عملیات میدانی بستر دریا به لحاظ حضور عوارض و شواهد مورفودینامیکی مورد بررسی دقیق قرار گرفت و در ادامه نمونه های رسوبی از بستر دریا در اعماق مختلف در هر یک از مناطق مورد مطالعه برداشت و پس از انجام آزمایشات رسوب شناختی محدوده ی شکست امواج در هر یک از مناطق مورد مطالعه تخمین زده شد. نتایج حاصل از دو روش به کار رفته در منطقه ی امیرآباد توافق بسیاری با هم دارند طوری که هر دو روش محدوده ی عمقی شکست امواج غالب را در اعماق بین 5/0 تا 2 متر و پهنای باند شکست امواج غالب را بین 5/22 تا 90 متر از خط ساحل مشخص نمودند و در انزلی نتایج حاصل از دو روش کمی متفاوت اند طوری که مدل caswac عمق شکست امواج غالب را در اعماق بین 5/0 تا 2 متر و پهنای باند شکست امواج غالب را در فاصله 30 تا 120 متری خط ساحل مشخص می نماید در حالی که بررسی دقیق عوارض و شواهد مورفودینامیکی که به طور طبیعی بر بستر دریا نقش بسته اند، نشان داد شکست امواج در عمق بالاتری اتفاق می افتد طوری که عمق شکست امواج غالب در اعماق بین 70/1 تا 50/2 متر واقع شده است، که این تفاوت مربوط به فراوانی بیشتر بادهای 20 تا 30 نات در منطقه ی انزلی نسبت به امیرآباد و گستردگی بیشتر امواج ناشی از این بادها می باشد. علاوه بر محدوده شکست امواج غالب ، محدوده ی شکست موقتی امواج مربوط به بادهای 16 تا 21 نات و 21 تا 63 نات نیز در هر دو منطقه تعیین شد طوری که پهنای باند شکست امواج ناشی از این بادها در انزلی در فاصله ی بین 90 تا 420 متر و در امیرآباد در فاصله ی بین 120 تا 1230 متر از خط ساحل تخمین زده شد.