تناسخ از نظر حکمای مشاء و متعالیه

یکی از اشکال اعتقاد به حیات پس از مرگ تناسخ است ؛ تناسخ به این معناست که روح از بدن انسانی به بدن انسان دیگری که کاملاً متفاوت از بدن اولی است ، انتقال یابد . تناسخ دارای اقسام گوناگونی است که از بین این اقسام به تناسخ مطلق ، محدود ، نزولی و صعودی می توان اشاره نمود . همه حکمای اسلامی از جمله حکمای مشاء و متعالیه ، تناسخ را مورد رد و انکار قرار داده اند و با براهینی متعدد به ابطال آن پرداخته اند ، علاوه بر آن ادله قائلین به تناسخ را ذکر نموده و در صدد ابطال آنها برآمده اند . ابن سینا ریش? اعتقاد به تناسخ را دو امر می داند : 1- اعتقاد به این که هر چیزی که حدوثش به حدوث مزاج وابسته باشد ، برای آن صورتی در ماده است . 2- اعتقاد به وجود نفوس پیش از بدنها . حکمای حکمت متعالیه دلیل اصلی اعتقاد به تناسخ را ناشی از غفلت از وجود عالم دیگری غیر از این عالم می دانند . در ارتباط با تفاوت تناسخ با معاد جسمانی می توان گفت : که حکمای هر دو مکتب تناسخ را محال دانسته و معاد جسمانی را اثبات کرده اند . اگرچه مشائیان پیرامون مسخ ذکر شده در قرآن و روایات مطلب قابل ذکری عنوان نکرده اند ، اما بر اساس نظر و عقیده آنان در مورد استحال? تناسخ می توان در یافت که آنان نیز همانند حکمای حکمت متعالیه تناسخ ملکی را محال و مسخ یا تناسخ ملکوتی را امری جایز دانسته اند .