ارزیابی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه بالینی نوجوانان میلون (maci) و کاربرد آن در تعیین تأثیر گروه درمانی به شیوه ttm بر نیمرخ روانی نوجوانان وابسته به مواد

چکیده هدف اصلی انجام این پژوهش هنجاریابی فرم ایرانی پرسشنامه بالینی نوجوانان میلون (maci-ir) در نظر گرفته شد. علاوه بر آن, تعیین اثربخشی گروه درمانی به شیوه مدل فرانظریه ای (ttm) بر نیمرخ روانی-شخصیتی نوجوانان وابسته به مواد مقیم کانون اصلاح و تربیت اصفهان هم به عنوان دیگر هدف اصلی این پژوهش مدنظرقرار گرفت. بر این اساس، در ابتدا و در قالب یک طرح پیمایشی، 1315 نوجوان شامل 417 نوجوان بزهکار(354 پسر و 63 دختر)، 340 دانش آموز عادی (شامل 207 دانش آموز پسر و 133 دانش آموز دختر)، 483 دانش آموز مشکل دار (شامل 272 دانش آموز پسر و 211 دانش آموز دختر) 40 نوجوان دختر بستری در بخش روانپزشکی و مراجعه کننده به مراکز مشاوره آموزش و پرورش و 40 پسر بیمار وابسته به مواد مراجعه کننده به کمپ های ترک اعتیاد اصفهان انتخاب و با استفاده از فرم تکمیل شده پرسشنامه بالینی نوجوانان میلون میلون مورد ارزیابی قرار گرفتند. علاوه بر این، جهت بررسی کفایت maci-ir در تعیین اثربخشی گروه درمانی به شیوه ttm بر نیمرخ روانی-شخصیتی نوجوانان وابسته به مواد مقیم کانون اصلاح و تربیت، 18 نوجوان وابسته به مواد مقیم کانون اصلاح و تربیت اصفهان (9n1=n2=) در دو مقطع زمانی در قالب طرحی نیمه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون به عنوان آزمودنی های دو گروه آزمایش و گواه انتخاب شدند. گروه آزمایش یک دوره گروه درمانی به مدت ده جلسه 75 دقیقه ای دریافت کرد ولی آزمودنی های گروه گواه چنین مداخله ای دریافت نکردند. نتایج نهایی این پژوهش نشان داد با توجه به نبود تفاوت معنادار قابل توجه بین نمرات آزمودنی های دختر و پسر و همچنین عدم تفاوت معنادار نمرات آزمودنی های 15-13 ساله با آزمودنی های 19-16 ساله، پرسشنامه maci-ir بر نمونه کلی نوجوانان ایرانی و بدون در نظر گرفتن جنس و گروه سنی هنجاریابی شد. که خرده مقیاس های maci-ir دارای ضرایب پایایی مطلوبی بین 52/0 تا 89/0 بر اساس ضرایب آلفای کرانباخ، ضرایب بازآزمایی بین 33/0 تا 78/0 برای دختران دانش آموز بود (01/0p<). همچنین، ضرایب روایی همبستگی نمرات خرده مقیاس ها با نمره کل هر حیطه برای سندرم های بالینی بین 497/0 تا 85/0، برای نگرانی های ابراز شده بین 705/0 تا 902/0 و برای الگوهای شخصیتی بین 553/0 تا 921/0 بود (01/0p<). ضرایب تشخیصی هم بین 564/0تا 924/0 به دست آمد. تحلیل عاملی هم حاکی از آن بود که 27 خرده مقیاس این پرسشنامه شامل سه عامل کلی به نام های «گرایشات بزهکارانه»، «آشفتگی های بزهکارانه» و «روان پریشی عمومی» بر اساس 4/74% واریانس های نمرات خرده مقیاس ها بود. نتایج حاصل از بررسی تأثیر گروه درمانی بر اساس مدل فرانظریه ای (ttm) بر نیمرخ روانی-شخصیتی نوجوانان وابسته به مواد مقیم کانون اصلاح و تربیت اصفهان هم حاکی از آن بود که این مداخله باعث بهبود معنادار نیمرخ روانی –شخصیتی این نوجوانان در حیطه های اضطراب، افسردگی، گرایشات بزهکارانه، تکانشگری، گرایش به خودکشی سردرگمی هویتی، ناچیزانگاری خود، بی حساسیتی اجتماعی و به ویژه گرایش به سوء مصرف مواد و بهبود معنادار در الگوهای شخصیتی مرزی، خودشیفته، مقابله ای و خودپیرو شد (05/0p<). این نتایج نشان دهنده آن است که پرسشنامه تکمیل شده maci-ir دارای ویژگی های روان سنجی مطلوبی برای ارزیابی نوجوانان آسیب دیده اعم از نوجوانان دارای اختلال روانی، نوجوانان بزهکار و درگیر سیستم قضایی، نوجوانان وابسته به مواد و نوجوانان دانش آموز دارای مشکلات شدید در مدرسه می باشد. کما این که ارائه مداخله گروه درمانی هم حاکی از کفایت پرسشنامه maci-ir جهت نشان دادن اثرات درمان بر ابعاد مختلف نیمرخ روانی- شخصیتی نوجوانان وابسته به مواد می باشد. این یافته ها نشانگر آن است که پرسشنامه maci-ir دارای قابلیت استفاده بر نوجوانان آسیب دیده ایرانی در حیطه های تشخیص، ارزیابی و درمان می باشد. کلید واژه ها: هنجاریابی، فرم ایرانی پرسشنامه بالینی نوجوانان میلون (maci-ir)، نوجوانان بزهکار، گروه درمانی و مدل فرانظریه ای (ttm)