اثر قدرت یونی و نسبت جذبی سدیم بر انتقال عناصر سنگین در دو خاک آهکی

آلودگی خاک بوسیله فلزهای سنگین یک مشکل زیست محیطی بسیار جدی است و اثرات مهمی را بر سلامتی انسان دارد. خاک های شور و سدیمی قسمت زیادی از اراضی ایران را در بر گرفته اند. با وجود اینکه اثرات مضر شوری و سدیمی شدن در خاک ها و گیاهان بطور گسترده مورد بررسی قرار گرفته است ولی توجه کمتری به اثرات شوری و سدیمی شدن خاک و یا آب آبیاری بر تحرک فلزات سنگین، مبذول شده است و تحقیقات کمتری به منظور بررسی اثر شیمی محلول خاک بر تحرک فلزهای سنگین در این خاک ها صورت گرفته است. آزمایش های آبشوئی ( ستون های آبشوئی) و آزمایش های جذب (ایزوترم های جذبی)، برای بررسی تحرک فلزهای سنگین (سرب، مس، روی، نیکل و کادمیوم)، در محلول های زمینه متفاوت از چهار غلظت کلرید کلسیم (0/1، 0/5 ، 0/10 و 0/15 میلی مولار، بطور جداگانه برای هر فلز) و سه مقدار متفاوت از نسبت جذبی سدیم (0/5، 0/15 و 0/45 (mm0.5)، در حضور پنج عنصر)، انجام شدند. دو خاک آهکی ( خاک ازندریان و خاک بهار)، با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوت در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. فاکتور دیرآیی (rf) بدست آمده از منحنی های رخنه آبشوئی برای تخمین تحرک فلزهای سنگین در آزمایش های آبشوئی مورد استفاده قرار گرفت. در تمامی موارد هر دو معادلات فروندلیچ و لانگ مویر به خوبی بر داده های هم دماهای جذب برازش داده شدند و ضرایب توزیع بدست آمده از معادله فروندلیچ (kd) برای بررسی تحرک فلزهای سنگین در تیمارهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان می دهند که افزایش غلضت کلرید کلسیم به عنوان الکترولیت زمینه، مقادیر ضرایب توزیع و فاکتور دیرآیی را برای تمامی فلزهای سنگین در دو نمونه خاک کاهش داده است. افزایش مقدار نسبت جذبی سدیم باعث افزایش معنی دار مقادیر فاکتور دیرآیی و ضریب توزیع در آزمایش های آبشوئی و جذب شده است. در غلظت های متفاوت کلرید کلسیم توالی های فاکتور دیرآیی و ضریب جذب به ترتیب شامل pb>cu>zn>ni>cd و cu>pb>ni>cd>zn بودند. در مقادیر مختلف نسبت های جذبی سدیم توالی های فاکتور دیرآیی و ضریب جذب به ترتیب شامل pb>cu> ni>zn>cd و pb>cu>zn>ni>cd بودند. خاک بهار با مقادیر بیشتر کربنات کلسیم، ماده آلی و رس در قیاس با خاک ازندریان ، فلزهای سنگین را به مقدار بیشتری جذب کرده است.