عوامل موثر بر مشارکت سیاسی نخبگان علمی (با تأکید بر اعضاءهیأت علمی دانشگاه های تهران)

چکیده مشارکت سیاسی، یکی از پیچیده ترین مسائل جوامع جدید، و در عین حال پرطرفدارترین حوزه‏‏های مشارکت در عصر حاضر است. و عبارت است از؛ رفتاری از سوی شهروندان که متوجه قلمرو سیاست است، و به منظور اثرگذاشتن بر نحوه تصمیم گیری و انتخاب حاکمان صورت می‏گیرد. شرایط اجتماعی- فرهنگی و سیاسی هر جامعه ، و ویژگی گروه ها و طبقات اجتماعی مشارکت کننده بر مشارکت سیاسی موثر است. مسئله اصلی این پژوهش، مطالعه مشارکت سیاسی، و عوامل موثر بر آن، با تأکید بر قشر نخبگان علمی است. برای توصیف و تبیین مشارکت سیاسی، با توجه به ادبیات رایج در مشارکت سیاسی، چارجوب نظری تلفیقی، با رهیافت نظری مشارکت سیاسی مایکل راش، سرمایه فرهنگی پیِر بوردیو، سرمایه اجتماعی رابرت پاتنام، پایگاه اجتماعی رونالد اینگلهارت، نظریه اثر بخشی رابرت دال و تحرک اجتماعی ساموئل هنتینگتون، طراحی و تنظیم گردید. و فرضیه های مورد پژوهش در قالب ارتباط میان عوامل اجتماعی ( سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، پایگاه اجتماعی، اثر بخشی سیاسی و تحرک اجتماعی) با مشارکت سیاسی تدوین و ارائه گردید. داده های پژوهش، از نمونه ای آماری، با حجم 256 نفر از نخبگان علمی، ( اعضاء هیأت علمی دانشگاه های تهران) به صورت پیمایشی، و با ابزار پرسشنامه گرد آوری شده است. نتایج پژوهش در جمعیت مورد مطالعه، نشان می دهد که، بغیر از متغیر های پایگاه اجتماعی و اثربخشی سیاسی، سایر متغیر ها، به صورت ظاهر، ارتباطی با مشارکت سیاسی ندارند. اما با استفاده از روش تحلیل مسیر، مشخص می شود که سرمایه اجتماعی، از طریق عامل های خود، یعنی اعتماد اجتماعی و کنشهای یاریگرانه، با مشارکت سیاسی ارتباط دارد، و نیز سرمایه فرهنگی ارتباط معکوسی با سرمایه اجتماعی دارد. در تبیین مشارکت سیاسی در این تحقیق، اثربخشی سیاسی ( اعتماد به مشارکت سیاسی و نتیجه آن ) و پایگاه اجتماعی افراد، نقشی اساسی دارند، و بعد از آن، سایر متغیرها به ترتیب؛ پایگاه اجتماعی، سرمایه اجتماعی، نقش های بعدی را دارا می باشند. واژگان کلیدی: مشارکت سیاسی، نخبگان علمی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، پایگاه اجتماعی، اثر بخشی سیاسی، تحرک اجتماعی