کتاب شناسی توصیفی - انتقادیِ چهل اثر برجسته در زمینه ی پژوهش در عرفان اسلامی

تاریخ فرهنگی ما ایرانیان، از هیچ عنصری به اندازه ی عرفان اسلامی متأثر نبوده است و درست به همین دلیل، پیش از هر نظریه پردازی ای در مورد فرهنگ ایرانی، باید تکلیف خودمان را با این مقوله مشخص کنیم تا نسبت به سازه های ذهنیِ خود، شناخت بقاعده و عمیقی را به دست آوریم. این شناخت البته مقدمه ای خواهد بود برای اخذ مواضع اصیل و کارآمد در برابر موقعیت کنونی ما در جهان انسانی. برای شناخت هر موضوعی ابتدا باید به کتاب هایی که درباره ی آن موضوع نوشته شده اند، مراجعه کرد. یک راه ساده مراجعه به کتابخانه ها و کتابفروشی هاست؛ اما اگر در آغاز راه باشیم، چه بسا نتوانیم در این میان سره را از ناسره بشناسیم و زمان زیادی را برای یافتن یک پژوهش اصیل و دقیق از دست بدهیم. بهترین راه دست یابی به کتاب های اصیل و دقیق در هر حوزه، مراجعه به کتاب شناسی های آن حوزه است که یا به صورت نمایه ای، یا به شکل توصیفی و یا به صورت انتقادی تدوین می شوند. نتیجه ای که از این مقدماتِ بدیهی می گیریم، این است که تدوین کتاب شناسیِ معتبر در تمام حوزه های پژوهشی بسیار ضروری است و می تواند به روند پژوهش در آن حوزه سرعت بخشد و از بسیاری از هزینه های اضافی بکاهد و جلوی اتلاف نیروهایی را که می توانند به بهتر شدن پژوهش بینجامند، بگیرد. متأسفانه در حوزه ی عرفان اسلامی، تاکنون کسی به تدوین کتاب شناسی اقدام نکرده است و تنها در یک کتاب می بینیم که فصلی به معرفی کتاب های عرفانی اختصاص داده شده که بسیار ناقص است و ابتدایی و به هیچ عنوان پاسخ گوی پژوهشگرانِ این عرصه نیست. یکی از انگیزه های نگارنده از پرداختن به کتاب شناسی حاضر همین بوده است که دست کم قدمی در راه تدوین کتاب شناسیِ توصیفی- انتقادی در حوزه ی عرفان پژوهی بردارد که البته مجال اندک او، اجازه ی پرداختن به همه ی پژوهش ها را در این زمینه نمی داد و سقفی باید تعیین می شد که در زمان معیّن بتواند کارش را به پایان برساند و به همین دلیل، این کتاب شناسی قید چهل کتاب را در عنوان خود مطرح کرد. هرچند تعیین این رقم نیز چندان با فرصت محدود، همخوانی نداشت، ولی به هر شکلی بود، نگارنده کوشید این مهم را به سرانجام برساند و اکنون این مجموعه را با همه ی کاستی ها و نادرستی هایش، به دوستاران این عرصه تقدیم می کند. تا که قبول افتد و چه در نظر آید. گفتنی است که تمام کتاب ها به ترتیب الفبایی در این مجموعه معرفی شده اند و برای سهولت مراجعه، هم کتاب ها را شماره بندی کرده ایم و هم فهرستی از عناوین آن ها را پیش از متن اصلی گنجانده ایم. روش معرفی نیز بدین شکل بوده است که ابتدا مشخصات کتابنامه ایِ مدرک موردنظر را آورده ایم، سپس به گزارش پیشامتن، متن اصلی و پسامتنِ کتاب پرداخته ایم، آنگاه در مورد جوانب مختلف مدرک موردنظر، روش کار یا کلیات آن به داوری و ارزیابی نشسته ایم.