بررسی اثرکودهای بیولوژیک ازتوباکتر ، آزوسپیریلوم و تیوباسیلوس بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا[glycine max (l.) merr.]

چکیده: به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک ازتوباکتر، آزوسپیریلوم و تیوباسیلوس بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا رقم (jk) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری درسال زراعی 1387 در قالب طرح کرت های دو بار خرد شده با طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی در 4 سطح گوگرد آلی شامل (0، 25، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار)، عامل فرعی 2 سطح باکتری تیوباسیلوس شامل (عدم کاربرد و کاربرد) و عامل فرعی فرعی 2 سطح ترکیب دو باکتری ازتوباکتر وآزوسپیریلوم شامل (عدم کاربرد و کاربرد) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد به جزء تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه، به صورت معنی داری تحت تأثیر تیمارهای کودی قرار گرفتند. بر اساس جدول مقایسه میانگین، تیمارهای کاربرد همزمان 50 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد و باکتری تیوباسیلوس و کاربرد ازتوباکتر و آزوسپیریلوم به ترتیب با 13/3 و 49/2 تن در هکتار بیشترین عملکرد دانه را دارا بوده اند. بالاترین عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت نیز در تیمار کاربرد همزمان 50 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد و باکتری تیوباسیلوس به دست آمد. در بین اجزای عملکرد بیشترین همبستگی با (**92/0=r) بین عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه مشاهده شده است. کاربرد این باکتری ها بر صفات مورفولوژیکی گیاه نیز اثرات مثبتی داشته است. ارتفاع بوته سویا در کاربرد 25، 50 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد در تلقیح با تیوباسیلوس افزایش معنی داری نسبت به شاهد (عدم تلقیح) داشته است و بالاترین ارتفاع بوته با 71/85 سانتیمتر مربوط به تیمار کاربرد ازتوباکتر و آزوسپیریلوم می باشد. استفاده ازکود گوگردی به همراه باکتری تیوباسیلوس سبب افزایش معنی داری در صفات تعداد گره و وزن خشک گره ریشه شده به طوری که بهترین تیمار کودی در این صفات در تیمار 50 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد در تلقیح با باکتری تیوباسیلوس مشاهده شد. افزودن ازتوباکتر و آزوسپیریلوم نیز سبب افزایش قابل ملاحظه ای در رشد و گره زایی ریشه نسبت به تیمار شاهد (عدم تلقیح) شده است. تعداد گره ریشه با (*36/0=r) و وزن خشک گره ریشه با (**68/0=r) همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه داشته اند. احتمالاً کاربرد این باکتری ها با تأثیر بر رشد و نمو گیاه در عملکرد محصول نقش داشته است. استفاده از 50 کیلوگرم کود گوگرد در تلقیح با تیوباسیلوس، همچنین تیمار کاربرد ازتوباکتر و آزوسپیریلوم بر عملکرد روغن و عملکرد پروتئین نقش داشته و باعث تفاوت معنی داری نسبت به تیمار شاهد شده است. بیشترین میزان سطح برگ، وزن خشک، سرعت رشد محصول و میزان جذب خالص نیز در تیمار استفاده از 50 کیلوگرم کود گوگرد در تلقیح با تیوباسیلوس بدست آمده است امّا با کاربرد کودهای بیولوژیک در سرعت رشد نسبی تفاوت معنی داری مشاهده نشد. در بین شاخص های رشدی وزن خشک با (**74/0=r) بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشته است. کلمات کلیدی: سویا، کودبیولوژیک، تیوباسیلوس، ازتوباکتر و آزوسپیریلوم، عملکرد دانه