خوانشی پسامدرن از سه اثر نمایشی برگزیده ی تام استاپارد با عناوین: رزنکرانتز و گیلدنسترن مرده اند، آرکادیا و دلقک ها

تحقیق حاضر تلاشی در راستای ارائه ی خوانشی پسامدرن از سه اثر نمایشی برگزیده ی تام استاپارد با عناوین: رزنکرانتز و گیلدنسترن مرده اند، آرکادیا و دلقک ها است. اگر چه آثار نمایشی استاپارد هم در بر دارنده ی ویژگی های تئاتر مدرن است و هم ویژگی های تئاتر پسامدرن را شامل می شود، اما در تحقیق حاضر سه اثر مذکور در قالبی پسامدرن بحث و تحلیل خواهند شد. در حقیقت، آنچه از آن به عنوان دیدگاه پسامدرن یاد می شود، معنای واحدی ندارد بلکه روشی التقاطی است که مجموعه ای گسترده از روشها و رویکرد ها را در بر می گیرد. از آنجا که توصیف دقیق دیدگاه پسامدرن دشوار به نظر می رسد و این دیدگاه شامل عقاید و مفاهیم متعددی است، و از آنجا که در تئاتر پسامدرن هیچ مفهوم مطلقی موجود نیست چنانکه تمامی معانی و ارزشها وابسته به شرایط مختلف تعریف می شوند، سه اثر انتخاب شده تنها بر اساس آن دسته از نظریات و مفاهیم پسامدرن مورد بررسی واقع شده اند که در آثار نمایشی استاپارد شفافیت بیشتری دارند. بی شک تام استاپارد یکی از برجسته ترین نمایشنامه نویسان عصر حاضر است. هوش و ذکاوت او در خلق آثار بی نظیر نمایشی بر هیچ منتقد ادبی و آشنا با ادبیات انگلیسی پوشیده نیست. بسیاری از منتقدان، استاپارد را در کنار نمایشنامه نویسان مطرح و بحث انگیزی چون بکت، یونسکو، آدامف و پینتر جای میدهند. اصطلاح " استاپارد ی" که امروزه به تأثیر از نام وی نضج یافته، به واژه ای برای اشاره به آثاری تبدیل شده است که در آنها، نویسنده، از عبارات کنایی برای خلق کمدی استفاده می کند، در حالی که خواننده را به مفاهیم فلسفی رهنمون می سازد. آثار نمایشی استاپارد را می توان از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار داد. یکی از جالب ترین زوایای دید، تحلیل آثار نمایشی وی از دیدگاه پسامدرن است. تئاتر پسامدرن به عنوان واکنشی در مقابل تئاتر مدرن، پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت و بر پایه ی رد فراروایت ها و حقایق مطلق استوار بود، در نتیجه ساختار شکنی از اصول اولیه ی آن به شمار می رفت. آنچه جالب توجه به نظر می رسد ودر تحقیق حاضر به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، تشابه موجود در شاخصه های تئاتر پسامدرن و خصوصیات آثار نمایشی استوپارد است. استاپارد در نمایشنامه های خود، بدون بیان سلیقه های شخصی، جایگاه انسان را در دنیای پیچیده و مبهم امروزی به تصویر می کشد. وی با استفاده از وقفه های مکرر و مکث های پیاپی در گفتار شخصیت هایش، پیوسته از بیان منظور قطعی و نهایی اجتناب کرده و تفسیر عملکرد شخصیت ها را بر عهده ی بیننده/خواننده می گمارد. استاپارد ، همچنین، در ارائه ی تصویر انسان در دوران پسامدرن، از نظریه ی مشهور ژان فرانسوا لیوتار با عنوان رد فرا روایت ها استفاده می کند و بر اساس آن، تردید خویش را نسبت به وجود فرا روایت ها اعلام می دارد. علاوه بر لیوتار، حضور آرا و تفکرات نظریه پردازان دیگری چون دریدا، بودریار و جیمسون، در آثار نمایشی مذکور از استاپارد قابل توجه است. به طور کلی، نمایشنامه های استاپارد در بر گیرنده ی عناصری همچون: ابهام، از هم گسیختگی در کلام، عدم قطعیت، ساختار شکنی، پیچیدگی و تمرکز زدایی می باشند که به نقل از ایهاب حسن، نظریه پرداز مطرح رویکرد پسامدرن در شاخه ی ادبیات، از ویژگی های برجسته ی تئاتر پسامدرن قلمداد می شوند. با توجه به ادله ی مذکور، بررسی آثار نمایشی استاپارد از دیدگاه پسامدرن قابل توجه می باشد. اثبات وجود ویژگی های تئاتر پسامدرن در سه اثر نمایشی انتخابی از تام استاپارد با عناوین: رزنکرانتز و گیلدنسترن مرده اند، آرکادیا و دلقک ها و بیان شاخصه های تئاتر پسامدرن اهداف تحقیق موجود است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بررسی آثار نمایشی استاپارد از منظر پسامدرن نگاهی نو را به خواننده ارائه می کند.