بررسی تغییرات پوشش سطح زمین طی سه دهه گذشته (سالهای 1382-1354) و پیش بینی وضعیت آینده با استفاده از rs و gis در منطقه سبزکوه

چکیده امروزه با توجّه به اهمیّتی که پایش اکوسیستم های طبیعی جهت نیل به توسعه پایدار پیدا کرده است، تهیه نقشه ی پوشش گیاهی، ارزیابی و بررسی روند تغییرات ساختار جوامع گیاهی به مسئله ای بسیار مهم و اساسی در مدیریّت منابع طبیعی به طور عام و مراتع به طور خاص بدل شده است. به نظر می رسد سنجش از دور ماهواره ای (remote sensing: rs) همراه با سیستم های اطلاعات جغرافیایی (geographical information system: gis)، بتواند با تولید داده های چندطیفی و چندزمانه، قادر به تعیین نوع، میزان و محل وقوع تغییرات پوشش و کاربری اراضی است. هدف مطالعه ی حاضر عبارتست از بررسی تغییرات پوشش سطح زمین طی سالهای 1354-1382 و پیش بینی وضعیت آینده با استفاده از rs و gis در منطقه سبزکوه. در این مطالعه از تصاویر سنجنده های mss (سال 1354) و etm+ (سال 1382) و نیز نقشه ی مدل ارتفاعی رقومی زمین (digital elavatio model: dem) و tsavi1 (transformed soil adjusted vegetation index)، به عنوان داده های کمکی جهت تولید نمونه های معرف برای پنج طبقه پوشش اراضی شامل اراضی کشاورزی، مراتع علفی، اراضی فاقد پوشش گیاهی، مراتع بوته ای و درختچه ای و جنگل، در دو سال مورد مقایسه استفاده کرده و برای طبقه بندی آنها روش نظارت شده ی حداکثر شباهت به کار گرفته شد. در این روش، به منظور افزایش دقت طبقه بندی از دو مدل اصلاحی ساده (مدل اصلاحی طبقه جنگل و مدل اصلاحی طبقه کشاورزی) استفاده گردید. پس از بررسی دقت نقشه های تولیدی با استفاده از داده های زمینی برداشت شده و عکس های هوایی و سایر اطلاعات کمکی، دقیق ترین نقشه های طبقه بندی با ضریب کاپای کل 0.89 و 0.92 و دقت کل 91 درصد و 94 درصد، به ترتیب برای سال 1354 و 1382 انتخاب و برای بررسی تغییرات به روش مقایسه پس از طبقه بندی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج مطالعه حاکی از آنست که 43 درصد از مساحت کل منطقه (54035 هکتار) در طی 28 سال فاصله ی زمانی مورد بررسی دچار تغییر شده است. محاسبات مربوط به تغییرات خالص نشان داد که 760.95 هکتار به مساحت اراضی کشاورزی، 4202.46 هکتار به مراتع بوته ای و درختچه ای و 1589.04 هکتار به جنگل های منطقه ی مورد مطالعه افزوده شده و نیز به میزان 4145.67 هکتار از مراتع علفی و 2406.78 هکتار از مساحت اراضی فاقد پوشش گیاهی کاسته شده است. با استفاده از مدل ca-markov، وضعیت طبقات پوشش اراضی منطقه طی 15 سال آینده مورد پیش بینی قرار گرفت. این مدل، پیش بینی طبقات پوشش را با فرض ثابت ماندن فرایندهای تغییر پوشش اراضی در طی 15 سال بعد (فاصله ی زمانی از 1382 تا 1397) انجام داده و نتایج به دست آمده از آن نشان داد که در سال 1397، طبقه جنگل به عنوان طبقه غالب حضور خواهد داشت و طبقات مراتع بوته ای و درختچه ای، اراضی عاری از پوشش و مراتع علفی به ترتیب مساحت های بعدی را به خود اختصاص خواهند داد. طبقه کشاورزی همچون سال های قبل، از کمترین سهم در پوشش منطقه برخوردار خواهد بود.