بررسی اثر خصوصی سازی مخابرات بر بهره وری نیروی کار آن در کشورهای در حال توسعه با تاکید بر ایران

طی دو دهه اخیر اندیشه خصوصی‏سازی به عنوان ابزاری برای کارآمدسازی بنگاه‏های دولتی فعال در بخش مخابراتِ کشورهای در حال توسعه رواج بسیاری یافته است. چرا که براساس تجارب موجود، با اجرای این سیاست امکان بیشتری برای سرمایه‏گذاری در فناوری‏های نوین صنعت مخابرات فراهم می‏شود. در پایان‏نامه حاضر اثربخشی اجرای سیاست خصوصی‏سازی در بخش مخابرات بر بهبود عملکرد آن با استفاده از شاخص بهره وری نیروی کار در منتخبی از کشورهای در حال توسعه، طی دوره زمانی 2005-1986 و با استفاده از روش مدل سازی داده های تابلویی (panel data) مورد آزمون قرار گرفته است. همچنین بخش مخابرات ایران نیز در قالب یک مدل مستقل مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور آزمون فرضیه تحقیق مبنی بر اثر مثبت اجرای سیاست خصوصی‏سازی بر بهره‏وری نیروی کار شاغل در بخش مخابرات، از یک مدل تجربی استفاده و پیامدهای سیاست از طریق متغیر دامی به مدل وارد شد. و با بکارگیری الگوی رگرسیونی حداقل مربعات معمولی و پنل دیتا تخمین های لازم برآورد شده است. اثر خصوصی‏سازی به سه شیوه از طریق متغیر مجازی به مدل وارد شد. در روش اول از طریق افزودن متغیر مجازی به عرض از مبدا به دنبال این بودیم که آیا اجرای خصوصی‏سازی توانسته است با جابجایی نمودار مدل، تغییر اساسی در بخش مخابرات کشورهای در حال توسعه و ایران بوجود بیاورد یا خیر. نتایج ضمن تایید فرضیه نشان می‏دهد که انتظار از سیاست در نمونه مورد بررسی محقق شده است. در سال‏های بعد از خصوصی‏سازی به دلایلی همچون گسترش رقابت، توسعه زیرساخت ها از طریق سرمایه‏گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی سطح کیفی ارائه خدمات مخابراتی رشد داشته است. در شیوه دوم اثرگذاری خصوصی‏سازی از طریق اضافه شدن به سرمایه سرانه فیزیکی آزمون شد. از آنجایی که رشد این عامل یکی از منابع رشد بهره وری نیروی کار به شمار می‏رود. از همین رو اثر متغیر مجازی از طریق ضرب در این متغیر وارد مدل شده است. در هر دو گروه مدل کشورهای در حال توسعه و ایران بعد از سال‏های خصوصی‏سازی ضریب متغیر سرمایه فیزیکی سرانه افزایش یافته است. این مساله حکایت از تاثیر مثبت سیاست بر بهره وری نیروی کار دارد چرا که اثر یک متغیر مثبت را تشدید کرده است. از آنجایی که خصوصی سازی و آزادسازی به دنبال افزایش بهبود کیفیت نیروی انسانی به منظور بالا بردن بهره وری است. در شیوه سوم ورود متغیر مجازی از طریق اضافه شدن به این عامل در مدل وارد شد. پس از دوره خصوصی سازی شیب سرمایه انسانی افزایش می‏یابد این بدان معناست که بواسطه افزایش یک واحد به این عامل بهره‏وری نیروی کار به میزان بیشتری افزایش یافته است. در مجموع با در نظر گرفتن سه حالت مختلف ورود متغیر دامی خصوصی سازی و آزادسازی به مدل می‏توان گفت خصوصی و آزادسازی در بخش مخابرات کشورهای در حال توسعه و ایران اثر مثبت معنادار بر بهره وری نیروی کار این بخش داشته و آن را افزایش داده است.