سازوکارهای مقابله با چالشهای سیاسی-فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر سیره امام علی علیه السلام

حوزه های علمیه و وسایل ارتباط جمعی، احزاب، زمینه ساز نهادینه شدن باورهای فرهنگ اسلامی ایرانی در شهروندان جامعه است. هر سیستم سیاسی برای تضمین بقاء و تداوم کارکرد خود نیازمند به سازوکاری است که از طریق آن سیستم مدیریت شود. این موضوع بر اساس تجارب زندگی مدنی از طریق سازوکارهای پژوهش حاضر برای پاسخ به این سئوال اصلی شکل گرفت که سازوکارهای مقابله با چالشهای سیاسی-فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر سیره امام علیه علیه السلام چیست ؟ فرضیه ارائه شده عبارت از این که: مقابله با چالشهای سیاسی-فرهنگی درجمهوری اسلامی ایران با تکیه بر سیره امام علی علیه السلام نیازمند سازوکارهای فرهنگی (جامعه پذیری) ، سیاسی ( استخدام سیاسی)، اجتماعی (کنترل اجتماعی) است تا با استفاده از آنها نظام بر چالشهای موجود تفوق یابد چنانچه در سیره امام علی نیز همین سازوکارها در برابر چالشها بکار رفته است. در این نوشتار با بهره گیری از چارچوب ساختارگرای کارکردی (رویکرد سیستمی) سعی شده است از طریق سازوکارهای فوق الذکر، سازوکار مقابله با چالشهای سیاسی-فرهنگی استخراج گردد. با نگاهی به سیره امام علی علیه السلام درمی یابیم که آن حضرت از سازوکارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای مقابله با چالشهای حکومت اسلامی استفاده کرده است. اهتمام به پرورش دینی مردم، نصب کارگزاران صالح و عزل عناصر ناصالح از مسند قدرت و نظارت و کنترل در تمامی ابعاد از جمله سازوکارهای امام علی علیه السلام بوده است. لازمه انطباق پذیری وحفظ الگوی اصیل ایرانی-اسلامی بهره گیری از سازوکار جامعه پذیری است. جایگاه تربیت اسلامی درحوزهای مختلف جامعه به وی‍ژه سیاسی در نظام اسلامی مبتنی بر آموزه های دینی ظرفیت لازم را جهت ارائه سازوکارهای جامعه پذیری، ایجاد می نماید. توجه به فرآیند جامعه پذیری با انتقال ارزشها و هنجارهای فرهنگ سیاسی خودی به وسیله نهادهای جامعه پذیری چون خانواده، گروه همسالان، نظام آموزش مدارس، دانشگاه ها مانند ؛ بیعت در دوره امام علی علیه السلام و به شکل امروزی انتخابات و رویکرد نمایندگی حاصل می گردد. گردش نخبگان یا به تعیبر پارسونز استخدام سیاسی از ویژگیهای برجسته نظامهای مردم سالار می باشد. این سازوکار که در مرحله ورودی نظام سیاسی قرار دارد، هم به تطبیق پذیری نظام با محیط پیرامونی کمک می کند هم از استعدادهای محیط به عنوان منبع بهره می برد. برای تداوم پروسه ثبات در سیستم و پییشگیری از ناکارآمدی نظام، سازوکار کنترل اجتماعی طراحی گردیده است این سازوکار در نظامهای مختلف با رویکردهای متفاوتی اجرا می گردد با عنایت به فرهنگ سیاسی-مذهبی جامعه ایران می توان سازوکار کنترل را با تعبیه نهادهای نظارت و بازرسی در حوزه حکومت و رویکرد امر به معروف و نهی از منکر در سطح اجتماعی به مرحله اجرا گذارد، ایجاد شبکه روابط اجتماعی سیاسی مانند شکل گیری احزاب قدرتمند و گسترش نهادهای دینی می تواند در ساماندهی نظام کنترل اجتماعی موثر باشد.