بررسی روابط کمیت-شدت (q/i) در برخی خاکهای آهکی و ارتباط آنها با کانی شناسی رس ها در استان آذربایجان غربی

منحنی های کمّیت به شدت (q/i) و پارامترهای مشتق از آنها اطلاعات مفیدی را در خصوص قابلیت استفاده پتاسیم فراهم می کنند. تحقیق حاضر برای تعیین پارامترهای کمیت به شدت پتاسیم شامل پتاسیم آسان قابل تبادل (ko? )، نسبت فعالیت تعادلی پتاسیم ( arek)، پتاسیم به سختی قابل تبادل (kx)، پتانسیل ظرفیت بافری پتاسیم ( pbck) و انرژی تبادل پتاسیم ( ek) و روابط موجود بین آنها با شکل های پتاسیم، کانی های رس خاک و خصوصیات فیزیکوشیمیایی 18 نمونه خاک آهکی متعلق به چهار زیر گروه اصلی شامل تیپیک هاپلوزرپت ، تیپیک کلسی زرپت تیپیک اند آکوئپت و فلوئنتیک هاپلوزرپت ، تحت سری های رضائیه خیس، روضه چای، ساراجوق، موردی، قارنه، صوفی چای، کوسه کهریز، آغچه زیوه، نازلو، میرداوود و عسگرآباد از تاکستان های استان آذر بایجان غربی اجرا شد. تجزیه پراش پرتو ایکس نشان داد که ایلایت و کلرایت کانی های غالب خاک های مورد مطالعه تشکیل دادند. مقدار پتاسیم آسان قابل تبادل بین 020/0 و 85/0 (cmolc/kg)، نسبت فعالیت پتاسیم در حال تعادل بین 0014/0 و 019/0 (mol/l)، مقدار پتانسیل ظرفیت بافری پتاسیم بین 18 و 103 0.5(mol/l)/(cmolc/kg) و مقدار انرژی تبادل پتاسیم بین 2348- و 3898- (‍cal/m) متغیر بود. مقادیر شکل های شکل های پتاسیم محلول (so-k )، تبادلی ( ex-k) و غیرتبادلی (nex- k) و پتاسیم استخراج شده با تترافنیل برا سدیم ( nabph4-k) به ترتیب در دامنه 070/0 – 56/0 (cmol/kg)، 42/0 -4/1، 20/0-6/2 و 99/0 - 6/2 (cmolc/kg) قرار داشتند. روابط مثبت و معنی داری بین پتاسیم غیرتبادلی و ایلایت (001/0p ? ، 82/0= r2) و همچنین بین مقادیر پتاسیم استخراج شده با استات آمونیوم و تترافنیل بران سدیم (001/0p ? ، 77/0= r2) مشاهده شد. همبستگی معنی داری بین پتانسیل ظرفیت بافری پتاسیم و میزان رس (001/0? p، 90/0r=) و ظرفیت تبادل کاتیونی (001/0? p، 80/0r=) مشاهده شد. بیشترین میزان پتانسیل ظرفیت بافری پتاسیم در خاک سری صوفی چای با زیر گروه تیپیک کلسی زرپت مشاهده شد که با بیشترین مقدار رس و ظرفیت تبادل کاتیونی همراه بود. در خاک سری میرداوود با زیر گروه تیپیک هاپلوزرپت با مقدار پتاسیم تبادلی و پتاسیم محلول بالا، حاوی بیشترین مقدار نسبت فعالیت تعادلی پتاسیم، در حالی که در خاک رضائیه خیس با زیر گروه تیپیک اند آکوئپت با بیشترین کلرایت در بخش رس خاک مقدار این پارامتر حداقل بود. مقدار پتانسیل ظرفیت بافری پتاسیم اکثر خاک های مورد مطالعه در سطح مطلوبی قرار داشت و بیانگر توانائی بالای خاک ها در حفظ و نگهداری شدت پتاسیم در فاز مایع خاک برای مدت طولانی می باشد.