بررسی و تحلیل روند آغاز و خاتمه آستانه های بارش و دما در ایران

مساله تغییر اقلیم به عنوان یکی از شایع ترین مباحث علمی، در واقع مساله تازه ای نیست. تغییرات اقلیمی غالبا چرخه ای و دوره ای هستند. تغییرات اقلیمی برای جریان طبیعت اهمیتی ندارد زیرا که زمین در طول حیات خود، از زمانی که وجود جو را در اطراف خود تجربه کرده، تغییرات شدید و طولانی مدت را نیز، در آن شاهد بوده است، تا زمانی که شرایط برای زیستن انسان فراهم شد، و این دلیل اهمیت موضوع می باشد، زیرا انسان در هراس است که مبادا دوباره تغییر شرایط اقلیمی زمین، عرصه زیستن را برای او تنگ کند، بنابراین می کوشد با شناخت کامل تحولات اقلیمی، خود را برای شرایط نامطلوب احتمالی و کنترل آن آماده کند. در این پژوهش از داده های 45 ساله دما و بارش 29 ایستگاه سینوپتیک ایران (2006-1962) استفاده به عمل آمده است. با هدف بررسی چگونگی روند تغییرات زمانی آغاز و خاتمه آستانه های دما و بارش، تاریخ آغاز و خاتمه آستانه های دمایی 5 و صفر درجه و بارش 5 و 1/0 میلی متر، بر اساس سال زراعی با کدبندی ژیلوسی استخراج گردید. همگنی سری ها به وسیله آزمون ران-تست تعیین و به روش خود همبستگی باز سازی داده های مفقود صورت گرفت. از طریق آزمون من-کندال تصادفی بودن داده ها آزمایش شد و سری هایی که با سطح اطمینان آلفای 05/0 دارای تغییر یا روند بودند شناسایی گردید. سپس با آزمون گرافیکی من-کندال و میانگین متحرک 5 ساله، چگونگی و زمان آغاز روند یا تغییرات، مشخص و مقدار تغییرات محاسبه گردید. نتایج تحقیق تغییرات بیشتری را در سری های مربوط به آغاز و خاتمه آستانه های دما، نسبت به سری های بارش نشان می دهد. در میان سری آستانه های دمای دارای تغییر به استثنای خرم آباد و شهرکرد که عملکردی معکوس دیگر ایستگاه ها دارند در بقیه ایستگاه ها برای آغازها روند مثبت، برای خاتمه ها روند منفی، که بیانگر طولانی شدن دوره گرم می باشد. اما در میان سری آستانه های بارش تغییرات چشمگیری مشاهده نمی شود که محدود به چند سری از ایستگاه های مختلف می باشد و فاقد نظم می باشد. ایستگاه های شمال شرق به سمت ایران مرکزی تا غرب کشور تغییرات بیشتری را برای سری های دما نشان می دهند، اما پراکندگی تغییرات سری های بارش نظم خاصی ندارد.