چینه نگاری سکانسی و مطالعات فسیل شناسی نهشته های نئوژن شمال شرق مشهد(جاده کلات) و مقایسه آن با رسوبات هم ارز در جنوب غرب مشهد(جاده تربت حیدریه)

در این تحقیق نهشته های نئوژن در شرق کپه داغ و شرق ایران مرکزی مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته اند. حوضه رسوبی کپه داغ پس از بسته شدن اقیانوس پالئوتتیس و بعد از تصادم خرد قاره های ایران و توران در زمان تریاس میانی در شمال شرق ایران و جنوب غرب ترکمنستان تشکیل شده است. نهشته های نئوژن مورد مطالعه در این حوضه از کنگلومرا و ماسه سنگ تشکیل شده اند. این نهشته ها به صورت گسله بر روی سازند شوریجه و به صورت ناپیوسته در زیر رسوبات کواترنر قرار گرفته اند. ضخامت این نهشته ها 2/106 متر می باشد. مطالعات بافتی و ساختارهای رسوبی نهشته های نئوژن در صحرا منجر به شناسایی دو مجموعه لیتوفاسیس آواری گراولی ( gh، gmg، gmm،gcm) و ماسه ای (sm) و چهار عنصر ساختاری ch، sb، gb، sgشده است. این نهشته ها در سیستم های رودخانه ای بریده بریده نزدیک به منشأ با بار بستر ماسه ای با سطح اساس پایین و مخروط افکنه نزدیک به منشأ نهشته شده اند. بر اساس خصوصیات بافتی و ترکیب کانی شناسی دو مجموعه پتروفاسیس کنگلومرایی با پبل های تماما رسوبی (پلی میکتیک) و ماسه سنگی (ساب لیتارنایت و سد آرنایت) در این نهشته ها شناسایی شده است. مطالعات پتروگرافی بیانگر موقعیت تکتونیکی کوهزایی برخوردی و کوهزایی با چرخه مجدد منشأ رسوبات است. مطالعات چینه نگاری سکانسی نهشته های نئوژن بر اساس تغییرات رخساره ای نشان دهنده راسب شدن این نهشته ها در طی یک سکانس رسوبی و آنهم مربوط به زمان کاهش فضای رسوبگذاری (low accommodation) می باشد. مرز سکانسی زیرین گسله و مرز بالایی sb1 است. این نهشته ها با توجه به بالادست بودن رودخانه بیشتر تحت تأثیر فعالیت های تکتونیکی تشکیل شده اند. حوضه رسوبی ایران مرکزی تحت تأثیر کوهزایی پان افریکن بین دو زمیندرز پالئوتتیس در شمال و نئوتتیس در جنوب شکل گرفته است و قدیمی ترین سنگ های ایران در این زون قرار دارد. نهشته های نئوژن مورد مطالعه در این حوضه شامل کنگلومرا، ماسه سنگ، رسوبات گلی (سیلت و مارن) و ژیپس می باشد. مرز زیرین این نهشته ها به علت پوشیده شدن با رسوبات کواترنر نامشخص است و در بالا نهشته های پالئوژن بر روی این نهشته ها تراست شده اند. ضخامت این نهشته ها 107 متر می باشد. مطالعات بافتی و ساختارهای رسوبی در صحرا منجر به شناسایی چهار مجموعه لیتوفاسیس آواری گراولی ( gp، gt، gh، gmg، gmm،gcm)، ماسه ای ( sp، st، sh،sm)، دانه ریز (fm) و تبخیری (p) و پنج عنصر ساختاری ch, ff ، sb، gb، sg گردیده است. این نهشته ها در محیط های پلایایی، رودخانه بریده بریده نزدیک به منشأ تا منطقه میانی با بار بستر ماسه ای تا گراولی با سطح اساس پایین و مخروط افکنه نزدیک به منشأ راسب شده اند. بر اساس خصوصیات بافتی و ترکیب کانی شناسی، این نهشته ها دارای دو مجموعه پتروفاسیس کنگلومرایی شامل پبل های آذرین و رسوبی (پلی میکتیک) و ماسه سنگی (ساب لیتارنایت، ولکانیک آرنایت و ولکانیک آرنایت فلدسپاتی) می باشد. ترکیب ماسه سنگ ها و کنگلومراها و موقعیت تکتونیکی منطقه نشان از منشأهای کوهزایی قوسی و بلوک قاره ای این نهشته ها دارد. مطالعات چینه نگاری سکانسی این نهشته ها نشان دهنده راسب شدن این نهشته ها در طی دو سکانس رسوبی است که سکانس رسوبی نخست مربوط به زمان افزایش فضای رسوبگذاری (high accommodation) و سکانس رسوبی دوم مربوط به زمان کاهش فضای رسوبگذاری (low accommodation) می باشد. مرز سکانسی زیرین نامشخص و مرز بالایی گسله و مرز بین دو سکانس فرسایشی است. این نهشته ها با توجه به بالا دست بودن رودخانه بیشتر تحت تأثیر فعالیت فرایندهای تکتونیکی تشکیل شده اند.