بررسی سه اندرزنامه پهلوی(اندرز آذرباد مارسپندان، اندرز دستور بهدینان و اندرز خیم و خرد) و مقایسه آنها با اندرزهای دوره اسلامی

چکیده: بخش مهمّی از ادبیّات پهلوی را، ادبیّات اندرزی تشکیل می دهد که اهمّیت فراوان آنرا می توان از تأثیری که بر ادبیّات اسلامی گذاشته است، دریافت. به گونه ای که گاهی این اندرزها بی کم و کاست و یا با اندک تغییراتی وارد کتابهای دوران اسلامی شده اند. اندرزهای پهلوی از لحاظ حجم یکسان نیستند، ولی اکثر آنها از چند صفحه تجاوز نمی کنند. یکی از مهم ترین کتابهایی که مفصّل ترین اندرزها را دربر دارد ، کتاب ششم دینکرد است که بیش از صد صفحه است. واژه ی اندرز که ریشه باستانی دارد، به سخنان نغز و کوتاه بزرگان ، اعم از پادشاهان و بزرگان دینی، گفته می شود که حاوی دستوراتی برای درست زیستن است که به نزدیکان یا عامه مردم گفته می شود و دارای ماهیّت آموزشی و اخلاقی است و لحنی مهربانانه و بسیار گیرا چاشنی آن است. از لحاظ موضوعی اندرزهای پهلوی به دو بخش اندرزهای دینی و اندرزهای عملی_ تجربی تقسیم می شوند. یکی از مهم ترین مجموعه ی اندرزی دوره ی میانه که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته، اندرز آذرباد مارسپندان است که در دسته ی اندرزهای عملی_تجربی قرار می گیرد. بسیاری از اندرزهای این مجموعه امروزه به صورت ضرب المثل در میان عامه ی مردم کاربرد پیدا کرده است، مانند:« هر که برای رقیبان چاه کند، خود در آن می افتد»(بند 109، آذرباد مارسپندان) دیگر متن مورد بررسی، اندرز دستور بهدینان است که در دسته ی اندرزهای دینی قرار می گیرد. و محتوای آن در مورد نحوه ی اجرای آداب مذهبی است. اندرز دیگر مورد بررسی، اندرز خیم و خرد فرخ مرد، از جمله ی اندرزهای تجربی است و پرداختن به خرد یکی از مهم ترین مضامین این متن است. پس از ظهور اسلام، اندرز به حیات خود، در شکل و چارچوبی دیگر ادامه می دهد. هماهنگی تدریجی با فرهنگ ایرانی_ اسلامی یکی از بارزترین شاخصه های این گونه ی ادبی است. اندرزهای فارسی در این دوره به دو بخش منظوم و منثور تقسیم می شوند. در این پژوهش شاهنامه به عنوان نمونه ای از ادبیّات منظوم دوران اسلامی و قابوسنامه به عنوان یک اثر منثور مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت، با مشاهده ی شباهت های موجود بین متون پهلوی و دو اثر دوره اسلامی، به گردآوری نمونه های مشابه پرداخته شد و تحت عناوین مناسب، دسته بندی گردید. رساله ی حاضر شامل سه فصل، به شرح زیر است: فصل اوّل: شامل متن پهلوی، حرف نویسی، آوانویسی، ترجمه و یادداشتهای سه اندرز پهلوی فصل دوّم: بررسی تطبیقی اندرزهای پهلوی با دو متن شاهنامه و قابوسنامه فصل سوم: واژه نامه