مقایسه تأثیر درمان شناختی- رفتاری با رویکرد اسلامی و درمان شناختی- رفتاری کلاسیک برسلامت روانی همسران شهدا و جانبازان شهر زاهدان

در خانواده جانبازان و شهداء، عمدتاً نقش محوری بر عهده زنان است. تحت فشار بودن عضوی از خانواده که نقش محوری دارد، بیش از سایراعضاء ، سلامتی، رفاه و فضای تربیتی خانواده را متاثر می سازد. توجه به سلامتی وبهداشت روانی و یافتن روشهای کارآمد ارتقای آن برای جامعه بطور عام و برای خانواده های تحت استرس بطور خاص و بویژه برای خانواده شهداء و جانبازان ضرورت انجام این پژوهش را اقتضا می کرد. در این پژوهش برای بررسی وضعیت سلامت روانی همسران شهدا و جانبازان و همچنین بررسی تأثیربکارگیری آموزه های اسلامی در رواندرمانی شناختی- رفتاری مطالعه در دو مرحله انجام شد. در مرحله ی نخست یک همه گیر شناسی جهت بررسی سلامت روانی همسران شهدا و جانبازان بر روی نمونه ای 200 نفره با استفاده از پرسشنامه ی ghq-28انجام شد. در مرحله دوم، از میان افراد دارای نمره ی بالا در پرسشنامه ی مذکور نمونه ای 60 نفره انتخاب و به کمک آنها مطالعه ای مداخله ای انجام شد. انتخاب شدگان به تصادف در سه گروه قرار گرفتند که عبارت بودند از گروه درمان شناختی-رفتاری با رویکرد اسلامی گروه درمان شناختی-رفتاری به روش کلاسیک و گروه کنترل. درمان شناختی رفتاری مدلی است که قبلاً کارآمدی بخش هایی از آن توسط محققین (مثلاً ابراهیمی، 1388)بررسی شده است. در اینجا بصورت کاملتر ارتقاء یافته و اعتباریابی شده است. ابزار پیش آزمون و پس آزمون عبارت بودند ازghq-28 و پرسشنامه ی نگرشهای نا کارآمد (das). نتایج مرحله ی بررسی سلامت روانی نشان داد که سطح سلامت روانی گروه نمونه پایین بوده و در بین همسران جانبازان سلامت روانی با نوع جانبازی ارتباط داشت به گونه ای که همسران جانبازان اعصاب و روان از پایین ترین سطح سلامت روانی برخوردار بودند. نتیجه نهایی مرحله دوم این بود که هم درمان شناختی-رفتاری با رویکرد اسلامی و هم درمان شناختی-رفتاری به روش کلاسیک بر کاهش علائم جسمانی، علائم اضطرابی، علائم مربوط به کارکرد اجتماعی و علائم افسردگی موثر بودند. مرحله ی پیگیری پایداری آثار درمانی را مورد تأیید قرار داد. نتیجه گیری نهایی این بود که هم روشهای درمانی شناختی-رفتاری سنتی و هم روشهای درمانی شناختی-رفتاری با رویکرد اسلامی قابلیت استفاده برای ارتقاء سلامت روانی همسران شهدا و جانبازان را دارند. یعنی بکار گیری این دو روش باعث کاهش علائم مربوط به اضطراب، علائم جسمی، علائم مربوط به کارکرد اجتماعی، علائم افسردگی و نگرشهای ناکارآمد می شد. برای پایداری بیشتر آثار درمانی بر علائم افسردگی و نگرشهای ناکارآمد 8 جلسه کافی نخواهد بود. همان طورکه از قبل مفید و مجاز بودن روش های درمانی رفتاری-شناختی مورد تأیید محققین بوده است در این جا نیز شواهدی برای حمایت از مفید بودن روش های درمانی رفتاری-شناختی تلفیق یافته با آموزه های اسلامی بدست آمد. بنا بر این مجاز بودن بکارگیری آن را در مراکز مشاوره و رواندرمانی موجه خواهد بود.