بررسی وضعیت فیلوژنتیک و حفاظتی تیره موشهای جهنده (جنس allactaga) در ایران

جنس allactaga از تیره dipodidae در ایران شامل شش گونه a euphratica، a firouzi،a hotsoni، a williamsi، a elater و a toussi است که در مورد وضعیت تاکسونومی و فیلوژنی این گونه ها به ویژه دوپای فیروز هنوز ابهام وجود دارد. در مطالعات پیشین صورت گرفته بر روی این گونه ها غالبا از مقایسه صفات ریختی و جمجمه استفاده شده و گونه دوپای فیروز را با گونه دوپای بلوچی به عنوان یک گونه معرفی نموده اند. در این پژوهش به منظور بررسی ارتباط فیلوژنتیک بین این گونه ها در ایران، تعداد6 نمونه از گونه های مذکور جمع آوری شد. جهت انجام مطالعه فیلوژنی گونه های این جنس قطعه977 bp از ژن میتوکندریایی سیتوکرومb با آغازگرهای اختصاصی طراحی شده و با استفاده از تکنیک pcr تکثیر شد. پس از توالی یابی قطعه مذکور درخت فیلوژنی با استفاده از روش های نزدیکترین همسایه، حداقل تکامل، حداکثر پارسیمونی و روش بیزین ترسیم شد. به منظور بررسی روابط تکاملی درون خانواده و افزایش اطمینان، توالی ژن سیتوکرومb دوپای کوچک و گونه های موجود از سایر جنس های خانواده دوپا شامل eozapus، napaeozapus، jaculus و dipus از مرکز ملی اطلاعات و فن آوری زیستی (ncbi) استخراج و در تحلیل های فیلوژنتیک استفاده شد. توالی ژن سیتوکروم b موش خانگی و صحرایی ( rattus norvegicus وmus musculus ) از ncbi استخراج و به عنوان برون گروه استفاده شد. نتایج فیلوژنتیک این تحقیق جدایی گونه دوپای فیروز از دوپای بلوچی را نشان داد. بررسی صفات جمجمه ای گونه های فوق در این پژوهش نشان داد که گونه های فیروزی و بلوچی را نمی توان بر اساس اختلاف در اندازه های جمجمه از یکدیگرتفکیک نمود که همین امر نشان دهنده ی ضرورت انجام مطالعات ژنتیکی برای مشخص نمودن وضعیت تاکسونومی در این گونه ها است. کلمات کلیدی: تیره موش های جهنده، دوپا، ژن سیتوکرومb، فیلوژنی، تاکسونومی