تحلیل واحدهای بوم شناختی جنگل های سردآبرود در ارتباط با شرایط فیزیوگرافیکی رویشگاه

چکیده: سری یک (گردکوه- صافک) از جنگل های حوزه آبخیز38 سردآبرود با مساحت 2347 هکتار، حداقل ارتفاع منطقه مورد بررسی 50متر و حداکثر ارتفاع آن 1400 متر از سطح دریا می باشد که با هدف تحلیل و تفکیک واحد های اکوسیستمی و تاثیر فیزیوگرافی منطقه برآن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد84 قطعه نمونه با روش تصادفی سیستماتیک برداشت شد. سطح قطعات 400متر مربع (20×20 متر) بوده و جهت برآورد پوشش علفی از میکروپلات هایی با سطح 4 متر مربع (2×2متر) استفاده شد (9 میکروپلات در پلات های اصلی واقع شده اند). هفت واحد اکوسیستمی با توجه به داده های استخراج شده از منطقه به روش تحلیل دوطرفه گونه های شاخص (twinspan) و رسته بندی (dca) کلاسه بندی شد. سپس با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی (pca) مقدار همبستگی و پراکنش هریک از واحدهای اکوسیستمی و متغیرهای محیطی به طور مجزا نسبت به محور اول و دوم بررسی شد. هر یک از واحدها با توجه به گونه های معرف و شاخص هر واحد اکوسیستمی نام گذاری شد. در ضمن در هر یک از واحدهای اکوسیستمی ارزش اهمیت گونه-های چوبی تعیین و گونه های ممرز، انجیلی، راش، پلت و شیردار به ترتیب دارای بالاترین مقدار شاخص ارزش اهمیت شناخته شدند. سپس الگوی پراکنش مکانی آنها از طریق روش های عمومی، شاخص گرین و استاندارد شده موریسیتا،کپه ای تشخیص داده شد. شدت کپه ای بودن هرکدام از واحدهای اکوسیستمی با افزایش ارتفاع تفاوت معنی داری پیدا می کند. بدین صورت که با افزایش ارتفاع از شدت کپه ای بودن کاسته شد. تنوع زیستی هرکدام از واحدهای اکوسیستمی در اشکوب چوبی و علفی با حضور شاخص های تنوع گونه ای، غنای گونه ای و یکنواختی مورد بررسی قرار گرفت و از بین عوامل فیزیوگرافی نقش ارتفاع با حضور خشکه دارهای راش معنی داری بیشتری داشت. از این جهت که با افزایش ارتفاع تنوع گونه ای به جهت حضور خشکه دارها افزایش یافت. تاثیر عوامل فیزیوگرافی در تجزیه مولفه اصلی (pca) واضح تر می باشد. از این رو واحد اکوسیستمی اول بیشترین همبستگی را با محور اول داشته و فاکتورهایی از قبیل ارتفاع، نور و شیب پاره ای از تغییرات را در این واحد اکوسیستمی توجیه می کنند که در مقابل آن واحدهای اکوسیستمی ششم و هفتم در سمت منفی محور اول قرار دارند و کمترین همبستگی را با فاکتورهای ذکر شده دارند. واحد های اکوسیستمی دوم و سوم در جهت منفی محور دوم قرار دارند و کمترین همبستگی را با فاکتورهای جهت و شیب نشان دادند و در مقابل آنها واحدهای اکوسیستمی چهارم و پنجم در جهت مثبت محور دوم می باشند که همبستگی بیشتری را با فاکتورهای جهت و شیب داشتند، مشخص شد. نتایج نشان داد که این دو فاکتور پاره ای از تغییرات را در این واحدها توجیه کرد. کلمات کلیدی: سردآبرود، ارزش اهمیت، الگوی مکانی،siv،twinspan، dca pca