تاثیر ژئوپلیتیک ترکیه در روابط با همسایگان

هرکشوری در سیاست بین الملل دارای نقشی است و این نقش برگرفته از موقعیت ژئوپلیتیکی و جغرافیایی آن کشور می باشد. ترکیه نیز از یک موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی برخورد داراست و این موقعیت به ترکیه اجازه میدهد تا به عنوان یک بازیگر نقش خود را به بهترین شکل ایفا کند. ترکیه در موقعیتی قرار دارد که با مناطق ژئوپلیتیکی مهمی در ارتباط است قرار گیری این کشور مابین خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز، بالکان و غیره به طریقی این کشور را در جریانات این مناطق سهیم می کند. اما عوامل ژئوپلیتیکی نظیر مسائل مرزی، آبی، ارضی و پراکندگی یک قوم در چندین کشور، باعث اختلافاتی در روابط این کشور با همسایگانش شده است. به طوری که عوامل ژئوپلیتیکی روابط ترکیه را با ارمنستان، یونان، سوریه و عراق با چالش هایی مواجه کرده است. ترکیه با یونان در حوزه دریای اژه در خصوص، محدوده دریای سرزمینی، جزایر دریای اژه، تاسیسات نظامی در جزایر دودکانزا، منابع موجود در فلات قاره ها، تعیین محدوده اطلاعات پروازی، و همچنین سکونت قوم ترک در یونان، مقدونیه و قبرس دارای اختلافاتی بوده است که این اختلافات ژئوپلیتیکی، روابط ترکیه را یونان با چالش هایی مواجه کرده است. ترکیه در خصوص اختلافات با یونان با دو مشکل اساسی داخلی و خارجی مواجه است در بعد خارجی ترکیه تحت فشار شدید جامعه بین الملل به ویژه اروپا قرار دارد، در بعد داخلی تضاد بین رویکردهای سیاسی متعارض در هیات حاکمه ترکیه در قبال مسائل داخلی و بین المللی از جمله حل اختلافات با یونان و مسئله قبرس، موقعیت بحرانی بوجود آورده است، و امکان هرگونه تحرک سیاسی را از مقامات ارشد سیاسی این کشور سلب کرده است. عوامل ژئوپلیتیکی نظیر پراکندگی کردها، مسائل ارضی، سکونت اقلیت قومی ترکمن در شمال عراق، مسئله آب رودخانه های دجله و فرات روابط ترکیه با عراق را با چالش هایی مواجه کرده است.عوامل ژئوپلیتیکی در اختلافات ترکیه با سوریه در خصوص مالکیت استان هاتای، مسئله کردها و مسئله آب رودخانه های دجله و فرات نیز تاثیر داشته و باعث تنش هایی در روابط این کشور با سوریه شده است. تاکنون ایجاد وگسترش روابط ارمنستان به علت وجود پیشینه ای بسیار نامطلوب و منفی و همچنین تعارضات بیش از حد ارضی و ژئوپلیتیکی با موانع بی شماری روبه رو است. ترکیه از سال 1993 با ارمنستان قطع رابطه کرده و هم اکنون جهت بهبودی مناسبات دو کشور سعی می کند. علت قطع رابطه ترکیه با ارمنستان ادعاهای دروغین ارامنه مبنی بر کشتار جمعی آنها از سوی ترکهای عثمانی، اقدامات آنها مبنی بر شناساندن رسمی این قتل عام در سطح جهان و اشغال گری وحشیانه 20% از اراضی آذربایجان از سوی ارامنه بوده است. ترکیه و ارمنستان در مذاکراتی که با میانجیگری سوئیس انجام شد، درباره آغاز "رایزنی های سیاسی داخلی" در رابطه با امضای "پروتکل برقراری روابط دیپلماتیک" و "پروتکل توسعه روابط دو جانبه" توافق کرده اند. به هر صورت اهمیت این توافق در این است که برای نخستین بار از سال 1993 مرز بین ترکیه و ارمنستان بازگشایی می شود و برای نخستین بار روابط دیپلماتیک بین دو کشور برگزار می شود. این روند ممکن است تاثیر مثبتی بر عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا داشته باشد. این توافق همچنین ارمنستان را قادر می سازد از وابستگی به گرجستان بکاهد و با روابط تجاری مثبت با ترکیه بر مشکلات اقتصادی خود فائق بیاید. البته به شرط این که توافقنامه مورد تصویب پارلمان های دو کشور قرار گیرد و به شیوه ی مناسبی اجرا شود هر چند ارمنی های مقیم امریکا، اروپا و خاورمیانه از توافق ترکیه و ارمنستان ناراحتند و در ترکیه نیز ملی گرایان هستند که مخالف این توافق هستند و معلوم نیست که پارلمان دو کشور این توافق را تصویب کنند زیرا مسئله نسل کشی و قره باغ هنوز حل نشده است.